TIỂU KINH KHỔ UẨN
(Culadukkhakkhandhasuttam)
Như vầy tôi nghe:
Một thời, Thế Tôn sống giữa
giòng họ Sakka (Thích-ca), trong thành Kapilavatthu
(Ca-tỳ-la-vệ) tại vườn Nigrodha (Ni-câu-luật Viên). Lúc ấy, có
người Sakka tên Mahànàma đến chỗ Thế Tôn ở, sau khi đến xong,
đảnh lễ Ngài rồi ngồi xuống một bên. Sau khi ngồi xuống một bên,
Mahànàma, dòng họ Sakka bạch Thế Tôn:
– Bạch Thế Tôn, đã lâu rồi, con đã hiểu như thế này
lời dạy Thế Tôn: "Tham là cấu ue ủa tâm, sân là cấu ue ủa tâm,
si là cấu ue ủa tâm". Bạch Thế Tôn, con đã hiểu như thế này lời
dạy Thế Tôn: "Tham là cấu ue ủa tâm... si là cấu ue ủa tâm". Tuy
vậy, đôi lúc các tham pháp chiếm cứ tâm con và an trú, các sân
pháp chiếm cứ tâm con và an trú, các si pháp chiếm cứ tâm con và
an trú. Bạch Thế Tôn, con tự suy nghĩ: "Pháp nào tự trong ta
không đoạn trừ được, do vậy các tham pháp xâm nhập tâm ta và an
trú, các sân pháp xâm nhập tâm ta và an trú, các si pháp xâm
nhập tâm ta và an trú?"
– Này Mahànàma, có một pháp trong Ông chưa được đoạn
trừ, do vậy các tham pháp xâm nhập tâm Ông và an trú... các si
pháp xâm nhập tâm Ông và an trú. Và này Mahànàma, pháp ấy trong
Ông có thể đoạn trừ được, nếu Ông không sống trong gia đình, nếu
Ông không thụ hưởng các dục vọng. Và này Mahànàma, vì pháp ấy
trong Ông chưa được đoạn trừ, nên Ông sống trong gia đình và thụ
hưởng các dục vọng.
Các dục vọng, vui ít, khổ nhiều, não nhiều, sự nguy
hiểm ở đây lại nhiều hơn. Này Mahànàma, nếu một vị Thánh đệ tử
khéo thấy như vậy với như thật chánh trí tuệ, nhưng nếu vị này
chư hứng được hỷ lạc do ly dục, ly ác bất thiện pháp sanh, hay
một pháp nào khác cao thượng hơn, như vậy vị ấy chưa khỏi bị các
dục chi phối. Này Mahànàma, khi nào vị Thánh đệ tử khéo thấy như
vậy với như thật chánh trí tuệ: "Các dục, vui ít, khổ nhiều, não
nhiều. Sự nguy hiểm ở đây lại nhiều hơn", và vị này chứng được
hỷ lạc do ly dục, ly ác bất thiện pháp sanh hay một pháp nào cao
thượng hơn, như vậy vị ấy không bị các dục chi phối. Này
Mahànàma, thuở xưa, khi T òn là Bồ-tát, chư hứng được Bồ-đề,
chưa thành Chánh Đẳng Chánh Giác, Ta khéo thấy với như thật
chánh trí tuệ: "Các dục vui ít, khổ nhiều, não nhiều, sự nguy
hiểm ở đây lại nhiều hơn", dầu T ó thấy với như thật chánh trí
tuệ như vậy, nhưng T hư hứng được hỷ lạc do ly dục, ly ác bất
thiện pháp sanh hay một pháp nào khác cao thượng hơn. Và như vậy
Ta biết rằng, T hưa khỏi bị các dục chi phối. Và này Mahànàma,
khi nào Ta khéo thấy với như thật chánh trí tuệ: "Các dục, vui
ít, khổ nhiều, não nhiều, sự nguy hiểm ở đây lại nhiều hơn", và
T hứng được hỷ lạc do ly dục, ly ác bất thiện pháp sanh hay một
pháp nào khác cao thượng hơn, như vậy Ta khỏi bị các dục chi
phối.
Và này Mahànàma, thế nào là vị ngọt các dục? Này
Mahànàma, có năm pháp tăng trưởng các dục này: Các sắc pháp do
mắt nhận thức, khả ái, khả lạc, khả ý, khả hỷ, tương ưng với
dục, hấp dẫn; các tiếng do tai nhận thức...; các hương do mũi
nhận thức...; các vị do lưỡi nhận thức...; các xúc do thân nhận
thức, khả ái, khả lạc, khả hỷ, tương ưng với dục, hấp dẫn. Này
Mahànàma, có năm pháp tăng trưởng các dục như vậy. Này Mahànàma,
y cứ vào năm pháp tăng trưởng các dục này, có lạc và hỷ khởi
lên, như vậy là vị ngọt các dục.
Và này Mahànàma, thế nào là sự nguy hiểm các dục?...
(như trang... cho đến trang..., với "Này Mahànàma" the ho "Này
các Tỷ-kheo."...) Này Mahànàma, như vậy là sự nguy hiểm các dục
đưa đến đau khổ tương lai, là khổ uẩn, do dục làm nhân, do dục
làm duyên, do dục làm nhân duyên, do chính dục làm nhân.
Này Mahànàma, một thời Ta ở tại Rajagaha (Vương Xá),
trên núi Gijjhakuta (Linh Thứu). Lúc bấy giờ, rất nhiều Ni kiền
Tử (Nigantha) tại sườn núi Isigili, trên Kalasila (Hắc Nham),
đứng thẳng người, không chịu ngồi và cảm giác những cảm thọ
thống thiết, khổ đau, khốc liệt, bén nhạy. Này Mahànàma, rồi Ta
vào buổi chiều, từ Thiền tịnh độc cư đứng dậy, đi đến sườn núi
Isigili, tại Kalasil hỗ các Nigantha ấy ở, khi đến nơi Ta nói
với các Nigantha ấy:
– Chư Hiền, tại sao các Người lại đứng thẳng người,
không chịu ngồi xuống và cảm giác những cảm thọ thống thiết, khổ
đau, khốc liệt, bén nhạy như vậy?
– Này Mahànàma, được nói vậy các Nigantha ấy trả lời
Ta như sau:
– Này Hiền giả, Nigantha Nataputta-là bậc toàn tri,
toàn kiến, tự xưng là có tri kiến toàn diện như sau: "Dầu ta có
đi, có đứng, có ngủ và có thức, tri kiến luôn luôn được tồn tại
liên tục ở nơi ta". Vị ấy nói như sau: "Này các Nigantha, nếu
xưa kia Người có làm ác nghiệp, hãy làm cho nghiệp ấy tiêu mòn
bằng khổ hạnh khốc liệt này. Sự không làm ác nghiệp trong tương
lai chính do sự hộ trì về thân, sự hộ trì về lời nói, sự hộ trì
về ý ngay trong hiện tại, ở tại nơi đây. Như vậy chính nhờ sự
thiêu đốt, sự chấm dứt các nghiệp quá khứ, sự không làm các
nghiệp mới, mà không có sự tiếp tục trong tương lai. Do sự không
tiếp tục trong tương lai, các nghiệp được diệt trừ; do nghiệp
được diệt trừ, khổ được diệt trừ; do khổ được diệt trừ, cảm thọ
được diệt trừ; do cảm thọ được diệt trừ, tất cả khổ đau sẽ được
tiêu mòn". Và vì chúng tôi chấp nhận điều ấy, và chúng tôi kham
nhẫn điều ấy, nên chúng tôi được hoan hỷ.
Này Mahànàma, khi được nói vậy Ta nói với các
Nigantha ấy như sau:
– Chư Hiền Nigantha, các Người có biết chăng, trong
quá khứ, các Người có mặt hay các Người không có mặt?
– Thưa Hiền giả, chúng tôi không biết.
– Chư Hiền Nigantha, các Người có biết chăng, trong
quá khứ, các Người không làm ác nghiệp hay có làm ác nghiệp?
– Thưa Hiền giả, chúng tôi không biết.
– Chư Hiền Nigantha, các Người có biết chăng, các
Người không làm các nghiệp như thế này hay như thế kia.
– Thưa Hiền giả, chúng tôi không biết.
– Chư Hiền Nigantha, các Người có biết chăng: Mức độ
đau khổ như thế này đã trừ diệt, mức độ đau khổ như thế này cần
phải trừ diệt? Hay, khi mức độ đau khổ như thế này đã được trừ
diệt, thời tất cả đau khổ sẽ được trừ diệt?
– Thưa Hiền giả, chúng tôi không biết.
– Chư Hiền Nigantha, các Người có biết chăng, sự
đoạn trừ ngay trong hiện tại các bất thiện pháp và sự thành tựu
các thiện pháp?"
– Thưa Hiền giả, chúng tôi không biết.
– Chư Hiền, theo các Người nói, Niganth ác Người
không biết: Trong quá khứ các Người có mặt hay các Người không
có mặt; các Người không biết, trong quá khứ các Người không làm
các ác nghiệp hay có làm các ác nghiệp; các Người không biết các
Người không làm ác nghiệp như thế này hay như thế kia; các Người
không biết, mức độ đau khổ như thế này đã được trừ diệt, mức độ
đau khổ như thế này cần phải trừ diệt; mức độ đau khổ như thế
này đã được trừ diệt thời tất cả đau khổ sẽ được trừ diệt; các
Người không biết, sự đoạn trừ ngay trong hiện tại các bất thiện
pháp và sự thành tựu các thiện pháp. Chư Hiền Nigantha, sự kiện
là như vậy thì những kẻ săn bắn ở đời, với bàn tay đẫm máu, làm
các nghiệp hung dữ, được tái sanh trong loài người, những hạng
ấy có xuất gia trong hàng ngũ Niganth ác Người không?"
– Hiền giả Gotama, hạnh phúc không có thể thành tựu
nhờ hạnh phúc. Hạnh phúc phải thành tựu nhờ đau khổ. Hiền giả
Gotama, nếu hạnh phúc có thể thành tựu nhờ hạnh phúc thì vua
Magadha Seniya Bimbisara (Tần-bà-ta-la) có thể đạt được hạnh
phúc, và vua Magadha Seniya Bimbisara sống hạnh phúc hơn Tôn giả
Gotama. Lời nói này thật sự đã được các Tôn giả Nigantha nói lên
một cách hấp tấp, không có suy tư. Hiền giả Gotama, hạnh phúc
không có thể thành tựu nhờ hạnh phúc. Hạnh phúc phải thành tựu
nhờ đau khổ. Hiền giả Gotama, nếu hạnh phúc có thể thành tựu nhờ
hạnh phúc, thời vua Magadha Seniya Bimbisar ó thể đạt được hạnh
phúc; và vua Magadha Seniya Bimbisara sống hạnh phúc hơn Tôn giả
Gotama. Và chính ta ở đây cần phải được hỏi như sau: "Giữ ác bậc
Tôn Giả, ai sống hạnh phúc hơn, vua Magadha Seniya Bimbisara hay
Tôn giả Gotama?" Hiền giả Gotama, lời nói này thật sự đã được
chúng tôi nói lên một cách hấp tấp, không có suy tư: Hiền giả
Gotama, hạnh phúc không có thể thành tựu nhờ hạnh phúc... (như
trên)... sống hạnh phúc hơn Tôn giả Gotama. Hãy để yên sự việc
như vậy. Nay chúng tôi hỏi Tôn giả Gotama: "Giữa quý vị Tôn giả,
ai sống hạnh phúc hơn, vua Magadha Seniya Bimbisara hay Tôn giả
Gotama?"
– Chư Hiền Nigantha, nay Ta sẽ hỏi các Người một
câu, cũng vấn đề này. Nếu các Người vui lòng, hãy trả lời câu
hỏi ấy. Chư Hiền Nigantha, các Người nghĩ thế nào? Vua Magadha
Seniya Bimbisar ó thể không di động thân thể, không nói lên một
tiếng, sống cảm giác thuần túy lạc thọ luôn bảy ngày bảy đêm có
được không?
– Này Hiền giả, không thể được.
– Chư Hiền Nigantha, các Người nghĩ thế nào? Vua
Magadha Seniya Bimbisar ó thể không di động thân thể, không nói
lên một tiếng, sống cảm giác thuần túy lạc thọ luôn sáu ngày sáu
đêm, luôn năm ngày năm đêm, luôn bốn ngày bốn đêm, luôn ba ngày
ba đêm, luôn hai ngày hai đêm, luôn một ngày một đêm không?
– Này Hiền giả, không thể được.
– Chư Hiền Nigantha, T ó thể không di động thân thể,
không nói lên một lời, sống cảm giác thuần túy lạc thọ luôn
trong một ngày một đêm. Chư Hiền Nigantha, T ó thể không di động
thân thể , không nói lên một lời, sống cảm giác thuần túy lạc
thọ luôn trong hai ngày hai đêm, luôn trong ba ngày ba đêm, luôn
trong bốn ngày bốn đêm, luôn trong năm ngày năm đêm, luôn trong
sáu ngày sáu đêm, luôn trong bảy ngày bảy đêm. Chư Hiền
Nigantha, các Người nghĩ thế nào? Sự kiện là như vậy, ai sống
hạnh phúc hơn, vua Magadha Seniya Bimbisara hay Ta?
– Sự kiện là như vậy, Tôn giả Gotama sống hạnh phúc
hơn vua Magadha Seniya Bimbisara."
Thế Tôn thuyết giảng như vậy. Mahànàma thuộc giòng
họ Sakka hoan hỷ, tín thọ lời dạy của Thế Tôn.