Những Ðoạn Thơ Tình
Trong Nhân Gian
Bạch Y Thư sinh
Thân Tặng H. T. Th.
--o0o--
          - Em ơi lửa tắt bình khô rượu
Ðời vắng em rồi say với ai?
(Vũ Hoàng Chương)
 
 
I-   Những Ðam Mê
1- Tâm Lý Người Con Trai
Người con trai nào cũng vậy, khi đến tuổi trưởng thành, biết mộng mơ, thì lúc nào cũng nghĩ, và muốn người của mình sẽ yêu, hoặc đang yêu phải đẹp như mộng như mơ, như hằng nga giáng thế:
            - Chưa gặp em, tôi đã nghỉ rằng
Có nàng thiếu nữ đẹp như trăng
Mắt xanh là bóng dừa hoang dại
Âu yếm nhìn em không nói năng.
(Tình Tự Dưới Hoa-Ðinh Hùng)
Khi đã gặp được rồi, chắc chắn là thỏa lòng mong ước. Những thầm kín trong lòng nay đã có nơi bộc lộ thì còn chờ đợi gì nữa mà không đưa thơ tỏ tình:
            - Bài thơ hạnh ngộ đã trao tay
Ôi mộng nào hơn giấc mộng nầy
Mùi phấn em thơm mùa Hạ cũ
Nửa như hoài vọng nửa như say.
(Tình Tự Dưới Hoa-Ðinh Hùng)
Không hẹn mà gặp nhau nơi đây, có lẽ đây là do nhân duyên tiền định, dường như có sự an bày hò hẹn từ lâu:
- Em đến như mây chẳng hạn kỳ
Hương ngàn gió núi đọng trên mi
Tâm tư khép kín đôi tà áo
Hò hẹn lâu rồi em nói đi.
(Ðinh Hùng-Tình Tự Dưới Hoa)
Không cần biết đối phương có ưng thuận hay không, nhưng khi đã đưa thư tỏ tình thì phải táo bạo. Ðã trót hẹn hò thì phải nói cho rõ sự mơ mộng của mình:
            - Em muốn đôi ta mộng chốn nào?
Ước nguyền đã có gác trăng sao
Chuyện tâm tình dưới hoa Thiên Lý
Còn lối bâng khuâng ngõ trúc đào.
(Ðinh Hùng-Tình Tự Dưới Hoa)
Người con trai tự giới thiệu mình là người biết làm thơ, và nàng là nguồn thơ bất tận gợi nhiều cảm hứng. Ðược gặp nàng là một cơ hội, nhân duyên, nên khi hẹn hò thì chắc chắn cả hoa lá, thiên nhiên cũng phải vừa lòng khi chúng ta tình tự:
            - Em chẳng tìm đâu cũng sẵn thơ
Nắng trong hoa với gió bên hồ
Dành riêng em đến khi tình tự
Ta sẽ đi về những cảnh xưa.
            (Ðinh Hùng-Tình Tự Dưới Hoa)
Có người trong mộng là có tất cả, nên những chán nản trong cuộc đời không thể nào chi phối được, và chỉ còn lại là hạnh phúc yêu thương:
            - Rồi buổi u sầu em với tôi
Nhìn nhau cũng đủ lãng quên đời
Vai kề một mái thơ phong nguyệt
Hạnh phúc xa xăm miệng mĩm cười.
            (Ðinh Hùng-Tình Tự Dưới Hoa)
            Những cử chỉ hành động của người con gái là lời nói tuyệt vời, và cũng là chìa khóa mở rộng chân trời tình ái cho nhau:
            - Em không nói đã nghe từng giai điệu
Em chưa nhìn mà đã rộng trời xanh
Anh trông lên bằng đôi mắt chung tình
Với tay trắng anh vào thơ diễm tuyệt
                        (Áo Lụa Hà Ðông-Nguyên Sa)
            Từ khi gặp được đối tượng mình muốn, trong tâm hồn cũng bắt đầu không còn tự chủ, nghĩa là bắt đầu biết buồn biết nhớ biết thương:
            - Ta thường có những buổi sầu ghê gớm!
Ở bên em ôi biển sắc rừng hương
Em lộng lẫy như một ngàn hoa sớm
Em đến đây như đến tự thiên đường
                        (Kỳ Nữ-Ðinh Hùng)
Nhìn người mình thích, chắc hẳn người con trai nào cũng thế, nghĩa là thấy cả một chân trời ước mơ đã trở thành hiện thực:
- Có những buổi ta nhìn em kinh ngạc
Hồn mất dần trong cặp mắt lưu ly
Ôi mắt xa khơi ôi mắt dị kỳ
Ta trông đó cả trời ta mơ ước.
                        (Kỳ Nữ-Ðinh Hùng)
Và là cả một bầu trời đầy dẫy trăng sao, cả một chân trời tỏ rạng của bình minh chói chan trong khắp hoàn vũ:
- Ta thấy đó một vừng đông thưở trước
Cả con đường sao mọc lúc ta đi
Cả chiều sương mây phủ lúc ta về
Khắp vũ trụ bỗng vô cùng thương nhớ!
                        (Kỳ Nữ-Ðinh Hùng)
            Buổi đầu tiên đi vào đời của tuổi mộng mơ, thường lo sợ không biết định mệnh sẽ an bày ra sao? Thôi thì ra sao thì ra, mặt cho số phận an bài, chỉ biết nàng là tất cả, là pháp lực nhiệm màu:
- Ta run sợ cho yêu là mệnh số
Mặc tay em định hộ kiếp ngày sau
Vì người em có bao phép nhiệm màu
Một sợi tóc đủ làm nên mê hoặc.
                        (Kỳ Nữ-Ðinh Hùng)
            Và nàng đã trở thành thần tượng của chàng:
            - Ta đặt em trên ngai vàng nhan sắc
Trong âm thầm chiêm ngưỡng một làn da
Buổi em về xác thịt tẩm hương hoa
Ta sống mãi thở lấy hồn tinh khiết.
                        (Kỳ Nữ-Ðinh Hùng)
2- Tương Tư
Gặp nhau lần đầu người con trai bắt đầu dệt mộng, nhưng có lẽ hơi vội vàng, vì thế mà người con gái ra về mà không một lời hò hẹn. Trên đường trở về nhà, trong lòng người con trai cưu mang những niềm vui buồn lẫn lộn. Vui là vì đã có cơ hội gặp gỡ, có dịp làm quen, còn buồn là vì không biết làm sao có thể gặp mỗi ngày để cho vơi bớt nỗi nhớ niềm thương, để rồi một mình thơ thẩn vào ra:
            - Từ gió Xuân đi, gió Hạ về
Anh thường gởi gấm mối tình quê
Bên em mỗi lúc trên đường cái
Hóng mát cho lòng được thỏa thuê.
(Âm Thầm-Hàn Mặc Tử)
Người con trai đang thời mộng mơ, luôn nhớ đến người tình không làm sao ngủ được, thế rồi chàng ta thơ thẩn những bước chân hoang dại trong nhà, trong sân, ngoài đường lộ để tưởng nhớ đến người thương:
- Em có ngờ đâu trong những đêm
Trăng ngà giải bóng mặt hồ êm
Anh đi thơ thẩn như ngây dại!
Hứng lấy hương nồng trong áo em.
(Âm Thầm-Hàn Mặc Tử)
Ðêm từng đêm trong lòng mộng mơ, ngưỡng mộ một chân dung tuyệt mỹ, vì thế những lúc gặp nàng, tâm lý chung chắc chắn chàng rất vui, có thể nói những giây phút đó là những giây phút thánh thiện nhất trong cuộc đời của người con trai:
            - Gặp một bữa anh đã mừng một bữa
Gặp hai hôm thành nhị hỷ tâm hồn
Thơ học trò anh chất lại thành non
Và đôi mắt ngất ngây thành chất rượu
                        (Áo Lụa Hà Ðông- Nguyên Sa)
Những ngượng ngập, thẹn thùng của người con trai mới biết yêu thương, đã một lần đưa thơ tỏ tình nhưng không được nàng đáp lời, nên không dám đối diện để tâm sự, mặt dầu trong lòng luôn ao ước muốn gặp. Cuối cùng chỉ còn một mối tình câm, người con trai lặng lẽ đi theo sau người thương để nhìn dáng đi, mái tóc bờ vai...
- Em tan trường về
Ðường mưa nho nhỏ
Ôm nghiêng cặp vở
Tóc dài tà áo vờn bay.
Em đi dịu dàng
Bờ vai em nhỏ
Chim non lề đường
Nằm im dấu mỏ
Anh theo Ngọ về
Gót giày lặng lẽ đường quê
(Ngày Xưa Hoàng Thị-Phạm Thiên Thư)
Ði theo dấu chân người trong mộng, nhưng không có cơ hội tâm sự, nên lúc nàng về đến nhà, người con trai một mình quay trở lại lối mòn đã đi qua, ngay cả cho đến ngày hôm sau vào lớp học, trong lòng người con trai còn cảm thấy xốn xang ray rức, ngẩn ngơ:
- Em tan trường về
Anh theo Ngọ về
Chân anh nặng nề
Lòng anh nức nở
Mai vào lớp học
Anh còn ngẫn ngơ,
            (Ngày Xưa Hoàng Thị-Phạm Thiên Thư)
Những nhớ nhung đã là mãnh lực thúc dục người con trai có nhiều can đảm. Ðể bày tỏ tấm chân tình, không gì hơn là tặng hoa, và cơ hội ngàn năm một thưở, chàng đã tặng vội cho nàng chùm hoa mới nở:
            - Em tan trường về
Mưa bay mờ mờ
Anh trao vội vàng
Chùm hoa mới nở
Ép vào cuối vở
Muôn thưở còn thương.
(Ngày Xưa Hoàng Thị-Phạm Thiên Thư)
Từ lúc tặng hoa cho nàng, trong lòng người con trai muốn gọi một tiếng em cho thỏa nỗi nhớ niềm thương. Vì thế mà anh chàng thường âm thầm đi một mình trên con đường thường đi qua, nơi đó lúc mới tặng hoa để thưởng thức những dư hương khi mới làm quen, những lúc ân cần bày tỏ tình yêu với bao hoài vọng. Có thế trong lòng mới nhẹ nỗi vấn vương:
- Cùng bóng hàng cây gặp giữa đường
Ân cần tôi ngõ tấm tình thương
Bao nhiêu hoài bão, bao hy vọng
Nói hết cho lòng nhẹ mối vương.
                        (Một Tiếng Em-Ðinh Hùng)
            Và cũng để nhớ lại những mái tóc làn da, từng cọng lông mi, sóng mũi, những giọng nói, tiếng cười, những giây phút êm đềm từ thưở mới quen:
- Dĩ vãng nào xanh như mắt em?
Chao ôi! màu tóc rụng từng đêm!
Hàng mi khuê các chìm sương phủ
Vời vợi ngàn sao nhạt dáng xiêm.
                        (Một Tiếng Em-Ðinh Hùng)
Cũng là để nhớ đến tà áo trắng nàng mặc, tuy đơn sơ nhưng lộng lẫy, giữa muôn hương ngàn sắc trên đường về làng:            
- Áo trắng đơn sơ mộng trắng trong
Hôm xưa em đến mắt như lòng
Nở bừng ánh sáng em đi đến
Gót ngọc dồn hương bước tỏa hồng
                        (Áo Trắng-Huy Cận)
Nhớ những hương tình khi tâm sự về đêm, lúc trời khuya ánh trăng ngà lung linh trên bàn tay nhỏ xinh xinh, vầng trán thân thương của người tình, và hương lòng quyện tỏa:
- Kỷ niệm thơm từ năm ngón tay
Trăng lên từng nét gợn đôi mày
Bóng hoa huyền ảo nghiêng vầng trán
Chưa ngát hương tình hương đã bay.
                        (Một Tiếng Em-Ðinh Hùng)
Hoặc là:
Em đẹp bàn tay ngón thon thon
Em duyên đôi má nắng hoe tròn
Em lùa gió biếc vào trong tóc
Thổi lại phòng anh cả núi non.
                        (Áo Trắng-Huy Cận)
            Thế rồi, một mình âm thầm thơ thẩn trên con đường vắng, nơi đầu non góc bể, bờ sông mé hồ để nhớ những dáng đi, khoé mắt vành môi, cách đứng nụ cười của người yêu. Hoài vọng những giây phút gần nhau, để được gọi một tiếng em:
- Sông biển nào nghe thấu nỗi niềm
Sóng đâu còn khoé mắt thâm nghiêm
Lòng ơi! hoài vọng bao giờ nói?
Thẳm thẳm trùng dương một tiếng em.
                        (Một Tiếng Em-Ðinh Hùng)
Và để ao ước cùng ai sẽ sánh vai nhau đi trên khắp nẽo đường đời, để tâm sự lúc đêm về. Cùng nhau đón trăng lên trên đầu núi, gió thổi đầu non, và nhớ lại những tiền kiếp xa xưa:
- Rồi đây trên những lối đi nầy
Ta sẽ cùng ai tay nắm tay
Nhịp bước năm cung đàn ảo tưởng
Buông chìm tâm sự giữa đêm nay.
                        (Một Tiếng Em-Ðinh Hùng)
Và lúc đó cả hai sẽ cùng chung cuộc phiêu lưu của tình ái:
Từng bước trôi cùng trăng viễn khơi
Thâu đêm chưa hiểu miệng ai cười
Nụ cười gởi tự thiên thu lại
Tiền kiếp nào xưa em hé môi?
                        (Một Tiếng Em-Ðinh Hùng)
Người con trai lần đầu biết yêu, thường mộng ước có ngày được sống gần bên nhau, lúc đó sẽ cùng nhau đi rất xa. Nơi đó sẽ không có những phiền lụy tranh chấp của cuộc đời. Nơi đó chỉ có hoa ngàn cỏ nội:
- Tôi lánh trần ai đi rất xa
Bâng khuâng sao lạnh ánh trăng tà
Ngày mai hứa hẹn bừng hương cỏ
Tôi sẽ say nằm ngủ dưới hoa.
                        (Một Tiếng Em-Ðinh Hùng)
Từ độ biết yêu, người con trai bắt đầu biết suy tư, trong lòng lúc nào cũng mòn mõi trông gặp người trong mộng, nên cũng từ đó bắt đầu thấy buồn và thương nhớ nhiều, và không còn tha thiết gì hết:
- Bữa nay lạnh mặt trời đi ngủ sớm
Anh nhớ em, em hởi! anh nhớ em!
Không gì buồn bằng những buổi chiều êm
Mà ánh sáng mờ dần trong bóng tối.
Gió lướt thướt kéo mình qua cỏ rối.
(Tương Tư Chiều-Xuân Diệu)
Cả không gian cũng trở thành đen tối lạnh lẽo như đêm đông, như ngày không ánh sáng, chỉ vì thương nhớ người tình:
- Ðêm bâng khuâng đôi yến lẫn trong cành
Mây theo chim về dãy núi xa xanh
Từng đoàn lớp nhịp nhàng và lặng lẽ
Không gian xám tưởng sắp tan thành lệ
(Tương Tư Chiều-Xuân Diệu)
Nói tóm lại, khi đã biết yêu thương mà chưa trọn thì bắt đầu biết tương tư. Ðã tương tư thì những cái gì về nàng, người con trai ấy đều nhớ hết. Nghĩa là nhớ từng cử chỉ, ánh mắt, tiếng nói nụ cười, nhớ hình nhớ tiếng. Ngay cả hình dung đến những lúc trò chuyện, những cử chỉ trìu mến thân thương trong lúc đêm về:
- Anh nhớ tiếng, anh nhớ hình, anh nhớ ảnh.
Anh nhớ em, anh nhớ lắm em ơi!
Anh nhớ anh của ngày tháng xa khơi...
Nhớ đôi môi đang cười ở phương trời
Nhớ đôi mắt đang nhìn anh đăm đắm
Em xích lại rồi đưa tay anh nắm...
Gần thêm chút nữa thế hãy còn xa lắm!
(Tương Tư Chiều-Xuân Diệu)
            Tất cả những chi tiết về nàng sẽ không bao giờ thiếu:
- Em nói anh nghe tiếng lẫn lời
Hồn em anh thở ở trong hơi
Nắng thơ dệt sáng trên tà áo
Lá nhỏ mừng vui phất cửa ngoài
Ðôi lứa thần tiên suốt cả ngày
Em ban hạnh phúc chứa đầy tay
Dịu dàng áo trắng trong như suối
Tỏa phất đôi hồn cánh mộng bay.
                        (Áo Trắng-Huy Cận)
3- Hẹn Hò
Mãnh lực tình yêu đã là động cơ chính thúc đẩy người con trai phải hò hẹn để bày tỏ đôi lời tâm sự, nhưng trong tâm lại có sự mâu thuẫn, bởi vì lần đầu tiên trong đời, đứng trước một người con gái, thật sự có rung động nhưng lại lúng túng vụng về, nên tự hỏi có nên hò hẹn để gặp gỡ, bày tỏ nỗi lòng nhung nhớ của mình hay không? Vì thế mà trong lòng cứ ngập ngừng không tự chủ:
 - Em cứ hẹn, nhưng em đừng đến nhé!
Ðể lòng buồn anh dạo khắp trong sân
Ngó trên tay, thuốc lá cháy lụi dần
Anh nói khẽ: Gớm sao mà nhớ thế!
(Ngập Ngừng-Hồ Dzếnh)
            Rồi lại ngập ngừng:
- Em cứ hẹn, nhưng em đừng đến nhé!
Em tôi ơi tình nghĩa có gì đâu
Nếu là không lưu luyến mới ban đầu
Thưở ân ái mong manh hơn nắng lụa
Hoa lá ngập ngừng, cỏ cây lần lữa...
Hẹn ngày mai mới đẹp chỉ mai thôi.
(Ngập Ngừng-Hồ Dzếnh)
Trong những cuộc hẹn hò, nếu nàng không giữ lời hứa, chắc chắn người con trai sẽ rất buồn và trách, nhưng vì thương nhau nên cố nhiên là phiền trách nhẹ. Thông thường, người con trai lần đầu khi mới quen, lẽ tất nhiên sẽ rất ngượng ngùng, chẳng biết nói gì, có đôi khi biết mà không nói nên lời. Vì vậy mà chàng thanh niên tự nhủ: Nếu em có nhận lời đến để gặp anh, để đi chơi thì em cũng nên quay về là hơn. Bỡi vì càng mong mõi mà không gặp nhau, hoặc khó có cơ hội để gặp nhau thì tình mới đẹp, vì luôn còn nghĩ nhớ đến nhau:
- Em cứ hẹn, nhưng em đừng đến nhé!
Anh sẽ trách nhưng cố nhiên rất nhẹ
Nếu trót đi, em hãy gắng quay về
Tình mất vui khi đã vẹn câu thề
Ðời chỉ đẹp khi hãy còn dang dở
Thơ viết đừng xong, thuyền trôi chớ đỗ!
Cho nghìn sau lơ lững...với nghìn xưa.
            (Ngập Ngừng-Hồ Dzếnh)
4- Tâm lý Người Con Gái
Khi đã thấy có người con trai tỏ tình, và đặc biệt người con trai ấy có tâm hồn nghệ sĩ, phóng khoáng thì chắc chắn nàng cũng rất thích, nên cũng đáp tình mời chàng đến thăm quê hương:
            - Sao anh không về chơi thôn vĩ
Nhìn nắng hàng cau nắng mới lên
Vườn ai mướt quá xanh như ngọc
Lá liễu buông che mặt chữ điền.
                        (Thôn Vĩ Dạ-Hàn Mặc Tử)
            Và như chờ lâu sợ chàng đổi ý, nàng đã táo bạo, mời chàng về thăm trong nội đêm nay:
            - Gió theo lối gió mây đường mây
Giòng nước buồn hiu hoa bắp lay
Thuyền ai đậu bến sông trăng đó
Có chở trăng về kịp tối nay.
(Thôn Vĩ Dạ-Hàn Mặc Tử)
5- Buổi Gặp Gở Lần Ðầu
Người con trai hay con gái trong tuổi dậy thì ai cũng thế. Nghĩa là cũng mơ ước gặp người trong mộng, hôm nay đã gặp rồi, không những gặp mà còn được người mắt xanh đáp tình, và điều đáng mừng hơn là nàng còn mời gấp về thăm quê nàng thì còn gì sung sướng bằng:
- Mơ khách đường xa, khách đường xa
Áo em trắng quá nhìn không ra
Ở đây sương khói mờ nhân ảnh
Ai biết tình ai theo đậm đà.
(Thôn Vĩ Dạ-Hàn Mặc Tử)
Ðược về quê thăm, và có dịp ngắm nhìn kỹ người tình trong mộng, lúc bấy giờ mới thấy nàng quả thật là người sắc nước hương trời, giống như dự tưởng mà chàng ta đã tương tư bấy lâu nay. Trong đôi mắt xanh dịu vợi đó đã nói lên sự chuyên chở cuộc hẹn hò sang sông tình ái:
            - Mắt em mềm mại con đò
Anh nhìn chẳng thấy hẹn hò một câu
Mắt em trong mát giòng sâu
Anh nhìn chẳng thấy nhịp cầu bắc qua.
                        (Mắt Em-Khuyết Danh)
Càng nhìn càng thấy đẹp, trong ánh mắt nàng như là vườn hoa với muôn hương ngàn sắc, là thiên đường trần gian:
            - Mắt em là một vườn hoa
Vắng anh, thắm nở chóa lòa sắc hương!
Vườn hoa ấy cảnh thiên đường
Anh thường chỉ thấy cửa thường đóng nghiêm.
                                    (Mắt Em-Khuyết Danh)
            Cũng vì vậy mà nàng là động cơ gây nên cơn giông tố trong lòng:
- Ôi! cám dỗ cả mình em băng tuyết
Rợn xuân tình trên bộ ngực thanh tân
Ta gần em mê từng ngón bàn chân
Mắt nhắm lại để lòng nguôi gió bão.
                        (Kỳ Nữ-Ðinh Hùng)
Thế là người con trai luôn luôn khẩn cầu để mình có dịp gần gũi người thương, để tôn sùng thần tượng:
- Khi sùng bái ta quỳ dâng nếp áo
Nhưng cúi đầu trước vẻ ngọc trang nghiêm
Ta khẩn cầu từng sớm lại từng đêm
Chưa tội lỗi đã thấy tràn hối hận.
                        (Kỳ Nữ-Ðinh Hùng)
Từ dạo tặng hoa, được nàng mời về nhà chơi, tình càng mặn nồng thắm thiết. Từ đó, những ngày đi học, những lúc tan trường về chàng và nàng luôn luôn bên nhau, sáng sáng, trưa trưa, chiều chiều theo thời gian năm tháng vận hành hết Thu, Ðông, hết Xuân đến Hạ... và mùa phượng nở, mùa chia tay lại đến:
- Em tan trường về
Anh theo Ngọ về
Môi em mỉm cười
Mang mang sầu đời, tình ơi!
Bao nhiêu là ngày
Theo nhau đường dài
Trưa trưa, chiều chiều
Thu, Ðông chẳng chiều
Xuân qua rồi thì
Chia tay phượng nở sang hè.
            (Ngày Xưa Hoàng Thị-Phạm Thiên Thư)
6- Xa cách      
Những ngày tháng êm đềm, mộng mơ nhưng không ở gần bên nhau lâu dài, để rồi phải sống trong kỷ niệm, tương tư ngàn dặm xa xôi:
            - Người ở bên trời, ta ở đây
Chờ mong phương nọ ngóng phương nầy
Tương tư đôi chút tình ngàn dặm
Vạn lý sầu lên nối tiếp mây.
                        (Vạn Lý Tình-Huy Cận)
Với tấm lòng thương nhớ khôn nguôi:
Nắng đã về bên xứ bạn
Chiều mưa trên bãi nước sông đầy
Trông vời bốn phía khôn nguôi nhớ
Dơi động hoàng hôn thấp thoáng bay
                        (Vạn Lý Tình-Huy Cận)
            Những lúc đêm về, trong cô đơn buồn tẻ, giờ chỉ còn một mình đêm nằm gối tay để thương nhớ người xưa:
            - Cơn gió hiu hiu buồn tiễn biệt
Xa nhau chỉ biết nhớ vơi ngày
Chiếu chăn không ấm người nằm một
Thương nhớ chiều hôm sầu gối tay.
                        (Vạn Lý Tình-Huy Cận)
Yêu nhau nhưng tình không trọn, vì phải xa nhau, nhưng có lẽ vì thương mà ích kỷ, do đó người con trai không muốn nàng tiếp xúc với bất cứ một ai.
- Cô nhân tình bé của tôi ơi
Tôi muốn môi cô chỉ mỉm cười
Những lúc có tôi và mắt chỉ
Nhìn tôi những lúc tôi xa xôi.
            (Ghen-Nguyễn Bính)
Ngay cả việc nghĩ đến người khác, hoặc cả hoa tươi xinh xắn cũng không được hôn, không được đi đến những nơi đông người:
- Tôi muốn cô đừng nghĩ đến ai
Ðừng hôn dù thấy đóa hoa tươi
Ðừng ôm gối chiếc đêm nay ngủ
Ðừng tắm chiều nay bể lắm người.
            (Ghen-Nguyễn Bính)
            Kể cả những loại nước hoa mà nàng thường dùng khi mới quen, người con trai ấy đề nghị nàng không nên dùng khi đi trên đường phố:
            - Tôi muốn mùi thơm của nước hoa
Mà cô thường xức chẳng bay xa
Chẳng làm ngây ngất người qua lại
Dầu chỉ qua đường khách lại qua.
            (Ghen-Nguyễn Bính)
Và cũng không nên mơ mộng đến bất cứ một chàng thanh niên trai trẻ nào:
Tôi muốn những đêm đông giá lạnh
Chiêm bao đừng lẫn khuất bên cô
Bằng không tôi muốn cô đừng gặp
Một trẻ trai nào trong giấc mơ.
            (Ghen-Nguyễn Bính)
Cũng vì thương mà trở thành ích kỷ, nên chàng đã không muốn nàng rong dạo ngoài phố, vì thế người qua kẻ lại sẽ được sưởi ấm bằng hơi thở của nàng. Còn nữa chàng cũng không muốn bất cứ một ai dẵm lên nhưng bước chân của người tình mình ngoài đường phố.
- Tôi muốn làn hơi cô thở nhẹ
Ðừng làm ấm áo khách chưa quen
Chân cô in vết trên đường lộ
Chẳng bước chân nào dẫm lên trên.
            (Ghen-Nguyễn Bính)
Người con trai có những hành động ích kỷ như vậy chỉ vì quá thương yêu, nên muốn độc quyền chiếm hữu:
- Nghĩa là ghen quá đấy mà thôi
Thế nghĩa là yêu quá mất rồi
Và nghĩa là cô là tất cả...
Cô là tất cả của riêng tôi.
            (Ghen-Nguyễn Bính)
II- Tình  duyên  ngang Trái
            Từ lúc biết người con trai, thấy chàng tỏ tình, và nhất là đã có cơ hội gặp nhau bày tỏ nỗi lòng, vì thế nàng cũng đã thấy trong tầm hồn chính mình như có một cái gì thay đổi. Thì ra tình cảm đã len nhẹ vào trong tâm hồn lúc nào mà nàng không hay. Từ dạo hè về, chia tay người thương nàng về quê thăm cha mẹ, cũng từ đó nàng cảm thấy có những buồn vui bất chợt, những chờ đợi buâng quơ:
            - Một mùa thu trước mỗi hoàng hôn
Nhặt cánh hoa rơi chẳng thấy buồn
Nhuộm ánh nắng tà qua mái tóc
Tôi chờ người đến với yêu đương.
            (Hai Sắc Hoa Ti-Gôn-T. T. KH)
Nhớ những lúc trò chuyện chàng vui cười dí dõm cũng có, lúc chàng lạnh lùng với đôi mắt nhìn tận phương trời xa thẳm cũng có. Nhớ những buổi chiều mùa Thu lá rụng, những lúc chàng hái những cành hoa trắng thẹn thuồng trao tặng:
- Người ấy thường hay ngắm lạnh lùng
Dải đường xa vút bóng chiều phong
Và phương trời thắm mờ sương cát
Tay vít dây hoa trắng chạnh lòng.
            (Hai Sắc Hoa Ti-Gôn-T. T. KH)
Những lúc ngồi bên nhau tâm sự về loài Hoa Ti-Gôn. Loài hoa nầy hình quả tim vỡ làm mấy mãnh, màu hồng dịu như nhuộn máu đào. cứ mỗi lần nhìn loài hoa nầy, chàng vuốt mái tóc mây âu yếm và thở dài lo cho tình duyên không trọn vẹn:
- Người ấy thường hay vuốt tóc tôi
Thở dài trong lúc thấy tôi vui
Bảo rằng: hoa dáng như tim vỡ
Anh sợ tình ta cũng vỡ thôi.
            (Hai Sắc Hoa Ti-Gôn-T. T. KH)
            Những lời nói xa xôi ấy có lẽ nàng không hiểu, vì hiện tại cuộc sống bình thản và êm đềm như mặt nước hồ vào mùa Thu. Trong thâm tâm nàng tin rằng cuộc đời là thế, và không có một mãnh lực nào có thể chia cách:
- Thưở ấy nào tôi đã hiểu gì
Cánh hoa tan tác của sinh ly
Cho nên cười đáp: màu hoa trắng
Là chút lòng trong chẳng biến suy.
            (Hai Sắc Hoa Ti-Gôn-T. T. KH)
            Từ độ hè về, chia tay mỗi người mỗi ngã, cả hai cùng về quê thăm mẹ cha. Nhưng đâu có ai ngờ được, lần gặp và chia tay nhau đó là lần cuối. Nàng vâng lệnh mẹ cha đi lấy chồng, để cho tình duyên dang dở:
- Ðâu biết một đi một lỡ làng
Dưới trời đau khổ chết yêu đương
Người xa xăm quá tôi buồn lắm
Trong một ngày vui pháo nhuộn đường.
            (Hai Sắc Hoa Ti-Gôn-T. T. KH)
Năm năm, tháng tháng, ngày ngày, rồi mùa Thu nối tiếp mùa Thu, mặc dầu sống với chồng, nhưng không một giây phút nào là không nhớ đến người tình xưa. Ðiều nầy nàng đã không thể dấu được chồng, vì vậy mà ông cũng tỏ ra không vui, nhưng làm sao có thể quên được mối tình đầu. Những kỷ niệm vui buồn, những lúc trò chuyện dưới hoa, trên đường về khi tan học:
- Từ đấy Thu rồi Thu lại Thu
Lòng tôi còn giá đến bao giờ
Chồng tôi vẫn biết tôi thương nhớ
Người ấy, cho nên vẫn hững hờ.
            (Hai Sắc Hoa Ti-Gôn-T. T. KH)
Và nàng vẫn gắng gượng sống với hình ảnh của người xưa:
Tôi vẫn đi bên cạnh cuộc đời
Ái ân lạt lẽo của chồng tôi
Mà từng Thu chết từng Thu chết!
Vẫn giấu trong tim một bóng người.
            (Hai Sắc Hoa Ti-Gôn-T. T. KH)
Sống lạnh nhạt bên cạnh người chồng mới đứng tuổi chưa yêu, niềm vui của nàng duy nhất bây giờ là tìm thú vui trong sách vở. Mỗi lần đọc sách, thấy ai và chuyện tình nào cũng giống như chuyện tình của chính mình, nàng nghĩ:
- Buồn quá hôm nay xem tiểu thuyết
Thấy ai cũng ví cánh hoa xưa
Nhung hồng tựa trái tim tan vỡ
Và đỏ như màu máu thắm pha.
            (Hai Sắc Hoa Ti-Gôn-T. T. KH)
            Trong niềm cô độc tận cùng của tâm hồn, một đêm khuya sương lạnh, nàng nhớ lại chuyện xưa, thật xưa. Một ngày đó rất xa xôi, những lời chàng nói mãi cho đến hôm nay nàng mới biết, nhưng khi biết thì tất cả đều trở thành quá khứ, bây giờ có còn chăng, cũng chỉ là những nuối tiếc, nhung nhớ:
            - Tôi nhớ lời người đã bảo tôi
Một mùa Thu trước rất xa xôi
Ðến nay tôi hiểu thì tôi đã
Làm lỡ tình duyên cũ mất rồi!
            (Hai Sắc Hoa Ti-Gôn-T. T. KH)
            Xa nhau, không biết chàng có buồn không? và nếu biết người tình của mình đã có chồng, người con trai ấy có buồn không?
- Nếu biết rằng tôi đã lấy chồng
Trời ơi! người ấy có buồn không
Có thầm nghĩ tới loài hoa vỡ
Tựa trái tim phai, tựa máu hồng.
            (Hai Sắc Hoa Ti-Gôn-T. T. KH)
Những kỷ niệm vui buồn trong cuộc đời, càng lúc càng thâm trầm, và nhất là những lúc mùa Thu vào những chiều mưa lá đổ. Những tâm sự xa xưa từ đâu hiện về, nàng tự nhủ: Người xưa giờ đây chắc cũng đã sang ngang:
- Tôi sợ chiều Thu phớt nắng mờ
Chiều Thu lá đỗ rụng chiều Thu
Gió về lạc nẽo chân mây vắng
Người ấy sang sông đứng gọi đò.
            (Hai Sắc Hoa Ti-Gôn-T. T. KH)
III- Tâm Sự Người Con Trai Khi Người Tình Ði Lấy Chồng
            Những đam mê, những cảm tình sâu sắc dành cho người thương, khi biết người yêu đi lấy chồng, người con trai nào cũng thế, cũng rất khổ. Nhận thấy, tình cảm dù cho sắt son, đằm thắm đến đâu cũng không còn, nếu có còn thì chỉ có những kỷ niệm vui buồn, một mảnh tình tan nát, với những tờ thơ của ngày trước lúc mới quen để trao đổi ý tứ với nhau của ngày xưa:
            - Yêu một khắc để mang sầu trọn kiếp
Tình mười năm còn lại mấy tờ thư
Mộng bâng quơ hò hẹn cũng là hư
Niềm son sắt ngậm ngùi duyên mỏng mảnh
                        (Lá Thư Ngày Trước-Vũ Hoàng Chương)
            Hoặc là:
- Yêu mê thế để mang sầu trọn kiếp
Tình mười năm còn lại chút nầy đây
Lá thư tình xưa nhắc lúc chia tay
Còn e ấp thưở duyên còn mới bén.
                        (Lá Thư Ngày Trước-Vũ Hoàng Chương)
Những nỗi buồn ray rứt, người con trai buồn tình giờ đây chỉ biết tìm về với men rượu để quên những cô đơn lúc đêm về, giữa chăn mền lạnh lẽo thê lương:
- Rượu chẳng ấm mưa hoài chăn chiếu lạnh
Chút hơi tàn lay lất ngọn đèn khuya
Giấc cô miên rùng rợn nẽo hồn mê
Gió âm hưởng bay về quanh nệm gối.
                        (Lá Thư Ngày Trước-Vũ Hoàng Chương)
Trong tận cùng của tâm can, người con trai đau khổ nầy, cảm thấy một sự rối loạn trong huyết quản, trong đó còn lưu luyến một thâm tình trong lúc chia xa. Niềm hy vọng cuối cùng, năm tháng sẽ là liều thuốc hồi sinh:
- Trong mạch máu chút gì nghe vướng rối
Như tơ tình thắc mắc buổi chia xa.
Ngón tay run ghi nét chữ phai nhòa
Hỡi năm tháng hãy đưa đường giấc điệp!
                        (Lá Thư Ngày Trước-Vũ Hoàng Chương)
            Tình yêu như giọt sương ban sáng, tựa như hoa nở rồi tàn, như bèo họp rồi tan. Sự việc nầy, làm cho bất cứ người con trai nào mới biết yêu cũng có thể hoài nghi, tất cả những lời yêu thương trên đầu môi chót lưỡi khi mới biết nhau. Có ai dám hứa hẹn em, anh và sẽ sống với nhau cho đến trọn đời, trong lúc tình chưa hết đằm thắm đã nói lời ly biệt:
- Ai dám viết yêu đương và hứa hẹn
Lần đầu tiên ai dám ký: em anh?
Nét thon mềm run rẩy gắng đưa nhanh
Lòng tự thú giữa khi tim trốn nấp
Mười hàng chữ đơn sơ còn ngượng ngập!
E dè sao mười hàng chữ đơn sơ
Màu mực xanh tươi mát ý mong chờ
Tình hé nụ bừng thơm trong nếp giấy.
                        (Lá Thư Ngày Trước-Vũ Hoàng Chương)
            Thấy tình đời thay trắng đổi đen, chàng cũng tự nhủ rằng không nên nhắc đến những chuyện của ngày xưa thân ái, cũng không thèm phiền muộn, lo âu. Nhưng vô hiệu, đành phải quay về với cơn say. Nhưng rượu cũng không làm ấm được lòng đau, và rượu đã cạn mà sầu càng đong càng lắc càng đầy. Chung cuộc chỉ biết nằm nghe tình xưa hấp hối:
- Ôi! thân mến nhắc làm chi thưở ấy
Ðêm nay đây hồn xé nẻo thu tàn
Khóc chia lìa ai níu gọi than van
Ta chỉ biết nằm nghe tình hấp hối!
Say đã gắng để nghe sầu lẻ gối
Mưa mưa hoài rượu chẳng ấm lòng đau
Gấm the nào từ buổi lạnh lùng nhau
Vàng son có thay màu đôi mắt biếc!
                        (Lá Thư Ngày Trước-Vũ Hoàng Chương)
Rồi một dịp tình cờ chàng trở lại con đường xưa:
- Hôm nay tình cờ
Ði lại đường xưa.
            Cảnh cũ còn đó, người xưa đâu rồi?
- Cây xưa còn gầy
Nằm phơi dáng đỏ
Áo em nhạy nỏ
Phai nhạt mấy màu
Âm vang thưở nào
Bước nhỏ tìm nhau.
                        (Ngày Xưa Hòang Thị-Phạm Thiên Thư)
            Và những dấu chân còn đó, nàng đã đi rồi:
- Xưa tan trường về
Anh theo Ngọ về
Nay trên đường nầy
Ðời như sóng nổi
Xóa bỏ vết người
Chân người tìm nhau.
                        (Ngày Xưa Hòang Thị-Phạm Thiên Thư)
            Những đóa hoa còn thắm, bây giờ đây biết tặng cho ai?
- Ôi! con đường về
Bông hoa còn đẹp
Lòng sao thấm mệt
Ngắt vội hoa nầy
Nhớ người thưở xưa...
                        (Ngày Xưa Hòang Thị-Phạm Thiên Thư)
            Tất cả đều xóa mờ theo bụi thời gian:
- Xưa theo Ngọ về
Mái tóc Ngọ dài
Hôm nay đường nầy
Cây cao hàng gầy
Ði quanh tìm hoài
Ai mang bụi đỏ đi rồi.
                        (Ngày Xưa Hòang Thị-Phạm Thiên Thư)
Tình đã lỡ, thôi thì chúc người mình thương được nhiều niềm vui và hạnh phúc bên chồng, còn riêng bản thân thì giữ lại mấy tờ thơ để làm kỷ niệm:
- Yêu sai lỡ để mang sầu trọn kiếp
Tình mười năm còn lại chút nầy thôi.
                        (Lá Thư Ngày Trước-Vũ Hoàng Chương)
            IV- Lời Cuối Cùng      
Xa nhau chỉ còn lại mấy tờ thơ là kỷ vật. Nếu còn nhớ đến nhau xin hãy trân quý những kỷ vật ngày xưa trao tặng. Nhất là lần đầu tiên tình cờ gặp nhau, lúc đó nàng mặt chiếc Áo Lụa Hà Ðông, và cũng là đề tài gợi nhiều thơ tứ:
- Nắng Sài Gòn anh đi mà chợt mát
Bởi vì em mặt áo lụa Hà Ðông
Anh vẫn yêu màu áo ấy vô cùng
Thơ của anh vẫn còn nguyên lụa trắng.
                        (Áo Lụa Hà Ðông-Nguyên Sa)
Người con gái với mái tóc ngắn yêu kiều, trong lúc đó trời vào Thu một mùa Thu vời vợi, tuyệt vời. Vẻ đẹp đó là cảm hứng để có bài thơ tình sử:
- Anh vẫn nhớ em ngồi đây tóc ngắn
Mà mùa Thu dài lắm ở chung quanh
Linh hồn anh vội vã vẽ chân dung
Bày vội vã vào trong hồn mở cửa.
                        (Áo Lụa Hà Ðông-Nguyên Sa)
            Giờ đây người xưa đã sang ngang, mà không một lời từ giả, nên hồn thơ cũng vắng bặt theo người:
- Em chợt đến, chợt đi, anh vẫn biết
Trời chợt mưa chợt nắng chẳng vì đâu
Nhưng sao đi mà chẳng bảo gì nhau
Ðể anh gọi tiếng thơ buồn vọng lại
Ðể anh giận mắt anh nhìn vụng dại
Giận thơ anh đã nói chẳng nên lời
Em đi rồi, sám hối chạy trên môi
Những ngày tháng trên vai buồn bỗng nặng.
                        (Áo Lụa Hà Ðông-Nguyên Sa)
            Ở phương trời nào cũng được, dù có trăm nhớ, ngàn thương giờ đây cũng trở thành quá khứ trong nuối tiếc. Chỉ còn lại kỷ vật cuối cùng là chiếc Áo Lụa Hà Ðông, em hãy gắng giữ gìn vì anh trân quý vô cùng:
- Em ở đâu hởi mùa Thu tóc ngắn
Giữ hộ anh màu áo lụa Hà Ðông
Anh vẫn yêu màu áo ấy vô cùng
Giữ hộ anh bài thơ tình lụa trắng.
                        (Áo Lụa Hà Ðông-Nguyên Sa)
            v- kẾT lUẬN
            Ðoạn cuối chuyện tình làm cho mọi người ai cũng nghĩ là đôi nhân tình nầy sẽ không bao giờ gặp lại. Tuy nhiên, nhờ một duyên kỳ ngộ nào đó, cuối cùng họ gặp lại nhau, và cả hai cùng sánh vai nhau đi lễ Chùa vào dịp đầu Xuân:
            - Ðầu mùa Xuân cùng em đi lễ
            Lễ Chùa nầy vườn nắng tung bay
            Và ngàn lau màu vàng khép kín
            Bãi sông mây một con bưóm đẹp.
                        (Em Lễ Chùa Nầy-Phạm Thiên Thư)
            Không những chỉ hạnh phúc, êm ấm trong cảnh Xuân về, mà ngay cả mùa Hạ, Thu và Ðông cũng thế:
            - Mùa Hạ qua cùng em đi lễ
            Trái mơ ngon đổi gió mơn man
            Từ lò hương làn trầm nghi ngút
            Khói hương thơm bờ tóc em vờn.
                        (Em Lễ Chùa Nầy-Phạm Thiên Thư)
-- o0o --