TẬP SAN DƯỢC SƯ

Thử Hòa Điệu Sống
Bạch Y Thư Sinh
--o0o--
 
Chúng ta đang sống trong xã hội luôn luôn biến đổi nhất là một xã hội tân tiến như Hoa Kỳ, sự kiện nầy mọi người chúng ta ít nhiều ai cũng nhận thức được như vậy. Vì thế mà những gì được coi là phong tục tập quán xưa cũng có phần thay đổi. Do vậy chúng ta là người học đạo, chúng ta lại càng không nên mù quáng cố bám một cách cứng đọng vào những phong tục, những tập quán, những thói quen, và những tin tưởng mà người xưa và ông bà tổ tiên chúng ta lưu truyền xuống đến chúng ta. Lẽ tất nhiên chúng ta phải giữ những gì được coi là thuần phong mỹ tục, tuy nhiên chúng ta không nên nghĩ rằng chúng ta phải mãi mãi làm theo như vậy mà phải uyển chuyển thích nghi với hoàn cảnh xã hội hiện tại. Bởi vì những ý nghĩ hẹp hòi cố chấp không thể đem lại tiến bộ. Có những tập tục rất tốt đẹp mà chúng ta kính cẩn nhận lãnh sự trao truyền từ tay của ông bà cha mẹ, nhưng vài cỗ tục khác chỉ có thể áp dụng thích nghi vào một thời nào đó mà thôi. Chúng ta phải thận trọng xem xét, coi nó còn hợp với xã hội hiện đại không. Đây là cách mà chúng ta gọi là thử hòa điệu sống.
Thông thường những bậc làm cha mẹ và các bậc trưởng thượng ít khi tỏ ra khoan hồng đối với lối sống mới của thế hệ trẻ. Những vị này sẽ lấy làm vui mà thấy đoàn con cháu của mình cùng có một nếp sống như mình. Tuy nhiên, đó không phải là thái độ thích nghi nhất. Hãy để cho đàn con trẻ di động theo nhịp của thời gian, nếu điều này không hại.
Trong chiều hướng thử hòa điệu sống, người làm cha mẹ chúng ta nên nhớ lại lúc thiếu thời, chính cha mẹ của chúng ta cũng đã khắt khe thế nào đối với lối sống mới lúc bấy giờ. Cuộc xung đột giữa những người bảo thủ và lớp bạn trẻ luôn luôn có xảy ra. Lẽ dĩ nhiên, khi trẻ con bị đời sống tân tiến lôi cuốn lầm lạc, thì cha mẹ nhất định phải khuyến dụ và hướng dẫn chúng trở về con đường chơn chánh. Là những người làm cha mẹ, đối với quan kiến và cách sống của con cái hay bất cứ ai thành viên trong gia đình của mình, chúng ta phải tỏ ra khoan hồng, mặc dầu không thích. Ở đây, khoan hồng không có nghĩa là phải làm theo những ý nghĩ và lý tưởng đó.
Để có một sự hòa điệu đại thể, mỗi người chúng ta là một phần tử của thế gian, của xã hội loài người, và như vậy, phải nhận lãnh phần trách nhiệm của mình về những sự việc diễn tiến trong thế gian, trong xã hội mà chúng ta đang sống. Mỗi người phải quan tâm đến những biến đổi trong xã hội, phải làm cho xã hội càng trở nên tốt đẹp hơn và càng mang nhiều sắc thái nhơn đạo hơn. Mỗi người chúng ta phải tự hỏi:
- Chúng ta phải làm gì để đem lại nền an ninh và trật tự cho xã hội.
Đây là một quan kiến có tánh cách đạo đức, bao trùm lên đời sống sắc thái trang nghiêm và đáng được sống. Sống như vậy là có một cuộc sống thật sự hạnh phúc. Chỉ chừng ấy thôi là chúng ta sẽ hân hoan bắt đầu làm một việc gì đáng được ca ngợi và có tánh cách xây dựng rồi.
Khi chúng ta đã có cách sống chân chánh rồi, thì dầu người ta có phê bình và chế diễu hành động của chúng ta chua cay thế nào đi nữa, chúng ta cũng phải có thái độ của người khôn ngoan sáng suốt và đáp trả lại bằng một nụ cười hay một câu nói đùa. Không bao giờ nên gây gỗ. Khi chơi một trò chơi, chúng ta không nên tỏ ra nóng giận, vì như thế, không những chúng ta làm cho người khác mất vui mà chính chúng ta cũng không thích thú, và sau cùng chúng ta có thể thất bại hoàn toàn.
Trong đường hướng hòa điệu để sống, chúng ta nên nhớ một điều là:
- Chúng ta không thể sửa đổi từng người và tất cả mọi người trên thế gian này để tạo cảnh thanh bình lý tưởng, cũng như chúng ta không thể dọn dẹp tất cả đá sỏi gập ghềnh và gai góc trên đường đi.
Do vậy, muốn an toàn trên con đường đi, chúng ta phải mang vào một đôi giày, và thận trọng từng bước một. Cùng thế ấy, chúng ta muốn sống một đời an tịnh hài hòa với mọi người, muốn tâm hồn được thanh thản, chúng ta phải biết thu thúc sáu căn, tiết chế tham vọng viễn vông của chính mình.
Có nhiều lối khác nhau để sửa đổi một người lầm đường lạc nẻo. Tuy nhiên cách chỉ trích, khiển trách và la rầy trước công chúng chúng ta không thể thành công trong việc sửa đổi ai hết. Không nên làm mất lòng. Nhiều người tạo thêm kẻ thù vì chỉ trích người khác. Nếu người nọ hành động lầm lạc, nếu chúng ta có thể ôn tồn nhắc nhở họ với lòng thành thật muốn cải thiện, chắc chắn họ sẽ nghe theo, và một ngày nào họ sẽ cám ơn lòng tốt và sự hướng dẫn sáng suốt của chúng ta.
Bất luận lúc nào mà chúng ta phát biểu ý kiến về riêng một vấn đề, hãy cố gắng tìm những danh từ không chạm đến tự ái của người khác. Có nhiều phương cách khác nhau để diễn đạt tư tưởng của mình, tuy nhiên một cách dịu dàng, hay lễ độ, hoặc có tánh cách ngoại giao thì mới gieo vào lòng ngừời nghe một sự cảm tình. Có cảm tình thì hướng dẫn nhắc nhở sẽ dễ dàng hơn.
Không nên nổi giận khi người ta nêu lỗi mình ra. Có thể chúng ta nghĩ rằng cách biểu lộ cho người khác thấy mình nổi nóng, hay la lối rầy rà người khác của mình là cách che lấp hay lướt qua những thiếu sót của mình không ai dám động đến nữa. Thật ra, đó là một thái độ giả dối và sai lầm.
Chúng ta cũng không nên rêu rao những bí ẩn thầm kín của bạn bè, mặc dầu là của người mà chúng ta không ưa thích. Nếu chúng ta nói ra những gì mà người ta tâm tình với mình, thì chúng sẽ bị khinh rẽ và không bao giờ được nhận là người thành thật. Để giúp chúng ta trong vấn đề hòa điệu sống với mọi người, chúng tôi thử đưa ra một số nguyên tắc:
1- Vô Tư
Tình thần vô tư, trước hết là chúng ta không nên hấp tấp có ý kiến nhất định về một vấn đề trong khi chúng ta đang bực bội, hay khi bị khiêu khích, hoặc trong khi chúng ta vui mừng. Bởi vì trong những lúc ấy tâm trạng của chúng ta bị nhiều cảm xúc, và một quyết định đạt đến trong hoàn cảnh như vậy có thể sẽ làm cho chúng ta hối tiếc một ngày nào đó. Do vậy chúng ta hãy để cho tâm hồn chúng ta bình tĩnh trở lại, và hãy suy gẫm cho thật kỷ. Có như vậy thì sự quyết định của chúng ta sẽ được vô tư.
Cùng với sự vô tư chúng ta cũng phải trau dồi đức tánh khoan hồng. Đức khoan hồng tránh cho chúng ta những xét đoán vội vã, giúp chúng ta thông cảm những phiền muộn của người khác, giúp chúng ta tránh khỏi những lời chỉ trích có tánh cách vạch lá tìm sâu, và giúp chúng ta nhận thức rằng con người dầu cao siêu đến đâu, nhưng khi còn là phàm nhơn là còn phải lầm lạc. Sự yếu kém mà chúng ta thấy của người khác, rất có thể cũng được tìm thấy bên trong chính chúng ta.
Cùng với sự khoan hồng là kiên nhẫn. Chúng ta phải có kiên nhẫn với tất cả. Bởi vì trong những lúc sân hận sẽ dẫn dắt chúng ta vào một khu rừng rậm của quyết định sai lầm không có lối thoát. Hơn nữa trong khi chọc giận và gây phiền phức cho người khác, nó cũng làm tổn thương chính chúng ta, làm yếu kém cơ thể và xáo trộn tinh thần. Một lời nói đã thốt ra như nước đổ xuống đất, như mũi tên được buông ra từ cánh cung, không thể còn thâu hồi lại được nữa. Dầu chúng ta có sám hối hay xin lỗi ngàn lần, thì lời nói bất cẩn đã gieo ảnh hưởng của nó.
Chúng ta phải biết rằng, có nhiều con vật không thấy ban ngày. Có những con khác không thấy trong đêm tối. Nhưng con người một khi đã bị lòng sân hận lôi cuốn đến cao độ thì đêm cũng như ngày, chúng ta sẽ không còn thấy gì hết.
Tâm là người bạn tốt nhất mà cũng là kẻ thù nguy hiểm nhất. Chúng ta phải cố gắng diệt trừ những ô nhiễm tham ái, sân hận, và si mê trong tâm bằng giới, định, tuệ. Có tính cách thực nghiệm hơn, ngày nay ngành y khoa cho chúng ta biết rằng, vài hình thức đau tim, những chứng bịnh tê thấp, và sự xáo trộn ngoài da là dấu vết, hậu quả của tính bất mãn, sân hận, và ganh tỵ kinh niên của chúng ta mà ra. Do những cảm xúc có đặc tánh phá hoại làm cho tim nhiễm độc, ngoài ra nó còn làm phát triển những chứng bịnh còn ngủ ngầm và tạo môi trường thuận lợi cho những con vi trùng sanh bịnh cũng từ sân hận mà ra. Do vậy muốn không làm liên lụy đến sức khỏe tốt đẹp của chúng ta, đồng thời thể hiện sự vô tư, trước hết chúng ta phải dẹp bỏ những sân hận để un đúc lòng kiên nhẫn, có kiên nhẫn chúng ta mới có sự khoan hồng, có sự khoan hồng thì chúng ta mới nhìn mọi sự vật và quyết đoán một cách vô tư.
2- Khiêm Cung
Đức khiêm cung là khuôn vàng thước ngọc của bậc thiện trí để đo lường sự khác biệt giữa cái gì thật sự là vậy, và cái gì còn phải thế nào nữa mới được như vậy. Chính Đức Phật đã bắt đầu con đường hoằng Pháp của Ngài bằng cách dẹp bỏ tất cả bao nhiêu kiêu hãnh của một hoàng tử giàu sang trẻ đẹp. Ngài đã thành đạt đạo quả Phật trong kiếp sống, nhưng không bao giờ mất vẻ tự nhiên. Cách lập luận và các câu chuyện ngụ ngôn của Ngài không bao giờ cầu kỳ. Có những lúc Ngài đã tỏ ra khiêm cung hơn tất cả những người khiêm tốn, nhưng không bao giờ Ngài mất bản chất con người.
3- Không Nên Hoang Phí Thì Giờ
Hoang phí thì giờ bằng cách âu sầu hối tiếc những việc đã qua và mơ tưởng những tương lai chưa tới, dễ duôi không tạo cho mình bản chất thích hợp với địa vị làm người cao quí, đó là cách chúng ta cũng thể hòa điệu với cuộc sống hiện thực, và đồng thời để cho nghiệp xấu đẩy đưa vào một nơi thích hợp với bản chất ô nhiễm. Chúng ta hãy thành tâm ghi nhận những điều này và hãy làm những gì có ý nghĩa trong thời gian hiện tại. Hoang phí thì giờ, không những chúng làm hại cho chính chúng ta mà còn không hài hòa với mọi người và phương hại đến kẻ khác, bởi vì thì giờ và lẽ sống không phải của riêng chúng ta mà còn là của người khác. Thí dụ một người cha trong gia đình cứ cứ ngồi u sầu than vãn cái quá khứ vàng son của mình để cho vợ con lo rầu vì mình .... Hoặc con cái làm khổ cha mẹ ...
4- Lấy Tốt Trả Xấu.
Để có thể hòa điệu với mọi người, và chúng ta muốn thoát ra khỏi mọi phiền lụy mà kẻ thù, hay những người thân của chúng ta gây nên, trước tiên hãy diệt trừ lòng tham sân chấp ngã trong lòng, vì nó là kẻ thù chính yếu, nguy hại hơn tất cả. Đàng khác, nếu nghe một chuyện gì đó mà chúng ta mất bình tĩnh thì điều này có nghĩa là chúng ta đang thỏa mãn những ước vọng của họ bằng cách vô tình, chun vào cái bẫy của đau khổ phiền muộn. Do vậy chúng ta phải ý thức:
- Không nên nghĩ rằng chỉ có những người ca ngợi, giúp đỡ chúng ta và hợp tác chặt chẽ với chúng ta mới dạy chúng ta học một điều gì. Mà có rất nhiều bài học mà chúng ta có thể học với người thù. Chớ nên nói rằng họ hoàn toàn sai lầm, chỉ vì tình cờ họ là kẻ thù của chúng ta. Họ cũng có những đức tánh đáng được khen ngợi.
Chúng ta không thể dẹp bỏ kẻ thù bằng cách lấy xấu đổi xấu, vì làm vậy chỉ tạo thêm thù. Phương pháp tốt đẹp và hữu hiệu nhất để khắc phục một người thù là rải tâm Từ của chúng ta đến họ. Có lẽ chúng ta nghĩ rằng điều này không thể làm được, hay vô nghĩa. Nhưng phương pháp này đã được tất cả các bậc thiện trí tán dương. Vì thế khi chúng ta hay biết có người phiền giận, trước hết hãy cố gắng tìm ra nguyên nhân tại sao. Nếu nguyên nhân ấy là một lỗi lầm của chúng ta, chúng ta phải nhìn nhận và không nên chần chờ, hãy chịu lỗi ngay. Nếu là một sự hiểu lầm giữa hai đàng, chúng ta hãy tìm đến giải thích một cách cởi mở và cố gắng làm sáng tỏ vấn đề. Nếu vì ganh tỵ hay vì một cảm xúc ô nhiễm nào khác, chúng ta hãy rải tâm Từ đến họ và gieo ảnh hưởng bằng những rung động của tâm lực. Chúng ta có thể không hiểu tại sao, nhưng xuyên qua kinh nghiệm của nhiều người, phương pháp này đã tỏ ra rất có hữu hiệu, có nhiều năng lực, sáng suốt, dễ thực hành nhất, và đã được chư thiện tri thức nhiệt liệt khuyến khích.
Lẽ dĩ nhiên, khi làm điều nầy, chúng ta phải tự tin và kiên nhẫn, chúng ta sẽ làm cho kẻ thù cũng được, mà người thân của chúng ta cũng được, để cho họ thấy rằng chính họ lầm lỗi. Ngoài ra chúng ta cũng còn hưởng được nhiều lợi ích khác nhau, bằng nhiều cách khác nhau, bởi vì chính chúng ta không nuôi dưỡng lòng không lương thiện trong tâm, mà chúng ta phải thể hiện bằng tâm từ, như thế là chúng ta hạnh phúc rồi.
Trong chiều hướng nầy, nếu chỉ còn vỏn vẹn một người mà chúng ta có thể an ủi vỗ về với những lời êm dịu, chỉ còn một người mà chúng ta có thể khích lệ và làm phấn khởi tinh thần với sự hiện diện của chúng ta, chỉ còn một người mà chúng ta có thể cứu giúp với những vật sở hữu trần tục của chúng ta, dầu hiếm hoi và ít ỏi đến đâu, chỉ còn một người mà lòng từ thiện của chúng ta có thể hướng đến, thì chúng ta đã là một phần tử quí báu của nhân loại, và như vậy, chúng ta không bao giờ nên ưu phiền và thất vọng.
Có những lúc, người mà chúng ta quí mến thương yêu bao nhiêu hình như không quan tâm đến chúng ta, lẽ tất nhiên là chúng ta sẽ cảm thấy phiền lòng, nhưng đây cũng không phải là lý do chính để chúng ta chán nản. Nếu những người khác không biết tri ơn chúng ta, hay không tỏ ý quan tâm đến chúng ta thì có sao, trong khi chúng ta đã biết rằng tâm của chúng ta vẫn chứa đầy những tư tưởng từ ái, đối với mọi người, thì không có lý do gì chúng ta phải buồn đối với người thân của chúng ta. Không nên tùy thuộc vào kẻ khác để tạo hạnh phúc cho mình. Những ai còn trông chờ người ta ban bố cho mình những thỏa mãn, hạnh phúc trong đời sống, những người đó còn tệ hơn là những người ăn xin quì lạy, kêu gào, van lơn khách bộ hành qua lại để xin từng miếng cơm bát cháo ở ngoài đường. Trong chiều hướng lấy tốt trả xấu, chúng ta nên làm và hy sinh nhiều hơn là nhận.
5- Sống Điều Hòa
Trong cuộc sống hiên tại, chúng ta thấy không ít những người say sưa, rượu chè cờ bạc, sống cuộc sống thác loạn không biết ngày mai. Chúng ta là người phật tử là ció giữ giới phải sớm ý thức:
- Say sưa làm mất lý trí,
Làm quên hết mọi việc,
Làm hư hoại tâm não,
Làm giảm thiểu sức lực,
Làm cho máu bừng cháy,
Gây thương tích bên trong và bên ngoài,
Không thể cứu chữa.
Hậu quả của một nếp sống say sưa vì rượu, hoặc say sưa vì bả danh lợi không bao giờ có thể là cái gì khác hơn sự suy đồi, vật chất lẫn tinh thần. Do vậy, là phật tử hay không phải phật tử, chúng ta không nên say sưa mà phải tập sống một cuộc sống điều hòa. Lịch sử thế giới chứng tỏ rằng, sự phân biệt chủng tộc, chia rẽ màu da, tín ngưỡng cuồng nhiệt và say sưa chạy theo tham vọng quyền thế và tiền của đã tạo nên những hoàn cảnh bất hạnh, những thống khổ, những phiền não trên thế gian và đã cướp đi bao nhiêu sanh mạng bằng những phương cách vô cùng tàn bạo. Các điều ấy không bao giờ đóng góp vào bất luận điểm nào cho hòa bình và hạnh phúc của nhân loại. Người khát khao tiền của và quyền thế, người bị lòng ganh tỵ đầu độc, luôn luôn tạo phiền não và thường cố gắng biện minh hành động bạo tàn của mình bằng những lời vô nghĩa, xúc phạm đến người khác. Ngược lại với cuộc sống tàn bạo là cuộc sống hài hòa, chúng ta đang sống trong thế gian hòa hợp về phương diện vật chất mà chia xẻ cho nhau về về mặt tinh thần. Do vậy nếu chúng ta muốn bảo đảm cuộc sống hòa bình và hạnh phúc, thì hãy để cho người khác sống hòa bình và hạnh phúc. Bằng cách thử hoà điệu sống ấy chúng ta có thể làm cho thế gian này là một cái gì đó xứng đáng với đời sống.
Ngoại trừ, và cho đến khi nào chúng ta tự sửa mình để sống thích hợp với những nguyên tắc cao thượng, chúng ta không thể trông chờ hòa bình và hạnh phúc. Nếu hành động đúng theo những nguyên tắc đạo đức, chúng ta có thể tạo thiên đàng cho chính chúng ta ngay tại đây, trên thế gian này. Trái lại, chúng ta cũng có thể thấy ngọn lửa địa ngục ngay trên quả địa cầu, tại nơi mà chúng ta đang sống. Vì không biết phải sống thế nào để hòa hợp với định luật thiên nhiên, của vũ trụ, nơi mà chúng ta cứ luôn luôn than phiền khi phải đương đầu với những khó khăn. Do vậy, nếu mỗi người cố gắng tự sửa mình mà không than phiền và chỉ trích người khác, thì chúng ta có thể thọ hưởng hạnh phúc thiên đàng thật sự, hơn là cái thiên đàng mà có người mơ ước, tưởng chừng như ở đâu, xa xôi trên trời. Không cần phải tạo một thiên đàng ở nơi nào khác để ban thưởng cho đức hạnh, hay một địa ngục để hành phạt tội lỗi. Bởi vì đức hạnh và tội lỗi tự nó đã có tác dụng gây phản ứng trong chính thế gian này, và trên phương diện này, đức tin của chúng ta quan trọng. Đây là đường lối cao thượng nhất theo đó chúng ta có thể giúp tạo an lành cho xã hội và quốc gia của chúng ta.
Ngày nay, xã hội loài người đã phát triển đến mức độ ngoài sự tưởng tượng của con người, và nhờ sự hiểu biết và tính ôn hòa của vài người hảo tâm, giàu tình thương và khoan hồng đối với hạnh phúc và tiến bộ của người khác. Bây giờ chúng ta có thể nhận thức vì sao chúng ta phải thực hành giới đức. Đàng khác, chúng ta phải hiểu rằng khi giúp cho người khác có giới đức, chúng ta cũng tự giúp mình, và trong khi làm cho mình có giới đức, chúng ta cũng giúp người khác.
6- Hạnh Phúc Gia Đình.
Trong cuộc hôn nhân chơn thành, người đàn ông và người đàn bà nghĩ đến tình sống chung nhiều hơn là cho riêng mình. Đây là sự phối hợp quyền lợi rất phức tạp, chằng chịt lẫn nhau, và một sự đương đầu với các hy sinh vì lợi ích chung. Do sự cố gắng, cả hai tạo cho mình các cảm thọ an toàn và thỏa mãn. Phần lớn các phiền não và lo âu xảy ra giữa chồng và vợ, cha mẹ và con cái, giữa thân bằng quyến thuộc đều do hiểu biết sai lầm và thiếu kiên nhẫn. Chồng không nên đối xử với vợ như người làm trong nhà. Mặc dầu chính mình là người tạo nồi cơm cho gia đình, chồng phải giúp vợ tạo hòa khí trong nhà. Đàng khác, người làm vợ không nên càu nhàu hay than phiền chồng suốt ngày, mỗi khi có điều sơ sót, cũng không nên nghi kị chồng. Nếu chồng có một vài khuyết điểm vợ phải có thể sửa đổi bằng cách êm ái và dịu dàng nhắc nhở. Một người vợ phải biết khoan dung, chịu đựng nhiều việc mà không làm phiền đến chồng.
Cuộc sống chung là một phước lành, nhưng nhiều người đã làm cho đời sống gia đình trở thành một tội khổ vì thiếu hiểu biết, thiếu khoan hồng, và thiếu kiên nhẫn. Cảnh nghèo không phải là nguyên nhân chánh trong một gia đình bất hạnh. Vợ và chồng phải biết chia xẻ với nhau những ngọt bùi và cay đắng của đời sống hằng ngày. Hiểu biết nhau là bí quyết của một gia đình hạnh phúc. Do vậy là thành viên trong gia đình phải biết:
a- Chấp Nhận Chỉ Trích.
Chúng ta phải biết, những dịu ngọt là bịnh, cay đắng là liều thuốc. Những lời ca ngợi tựa hồ như kẹo, ăn nhiều quá sanh ra bịnh. Lời chỉ trích giống như viên thuốc đắng, hay mũi thuốc chích làm đau, nhưng chữa hết bịnh. Chúng ta phải có can đảm tiếp nhận mọi chỉ trích từ người thân của mình, không nên sợ nó và nên ý thức rằng, trạng thái xấu xa mà chúng ta nhìn thấy nơi người khác là sự phản ảnh bản chất của chính chúng ta. Cho nên chúng ta nhìn vào thế gian loài người và sự vật cũng như nhìn vào mặt gương, thấy hình ảnh của chính mình trong đó. Có như thế thì chúng ta mới biết cái ưu điểm để tiếp tục làm thêm, và cái chưa được hoàn hảo thì chúng ta phải cải thiện kịp thời.
b- Chú Tâm Vào Công Việc Của Mình.
Nếu chúng ta có thể chăm lo công việc riêng của mình mà không xen vào việc người khác mỗi khi không cần thiết thì quả thật là tốt đẹp. Sau đây là lời khuyên của Đức Phật:
- Không nên nhìn vào lỗi lầm của người khác, vào những gì người khác đã làm và những gì người khác bỏ qua. Hãy nhìn vào những gì chính chúng ta đã làm và những gì ta bỏ qua?
Lại nữa, ở một nơi khác, Ngài dạy:
- Người luôn luôn nhìn vào lỗi lầm của kẻ khác và luôn luôn chao động, làm tăng trưởng ô nhiễm của chính mình. Người nầy còn lâu mới diệt hết ô nhiễm.
Vào một trường hợp khác, Ngài dạy:
- Thấy lỗi lầm của người khác thì dễ, nhưng rất khó thấy lỗi của mình. Người ta sàng tìm kiếm lỗi lầm của người khác giống như đánh bông để lấy hột, nhưng đối với lỗi của mình thì người ta nơm nớp giấu kín như người đánh bẫy chim tự ngụy trang.
Bậc cao thượng không tách mình ra khỏi con đường chơn chánh, mặc cho những gì có thể xảy ra, và không còn bám vào lạc thú của trần gian. Bậc Thiện Trí luôn luôn trầm lặng và thản nhiên, khi vui cũng như lúc buồn.
Để an ổn sống và làm một con người gương mẫu, trên đường tu tập, chúng ta nên nhớ là không ai có thể sống trên thế gian nầy mà khỏi bị chỉ trích và khiển trách. Trong trường hợp nầy chúng ta nên nhớ lời Đức Phật dạy:
- Người ta khiển trách kẻ lặng thinh. Người ta khiển trách kẻ nói nhiều cũng như người nói ít. Như vậy, trên thế gian nầy không ai tránh khỏi bị khiển trách.
Và Đức Phật cũng có dạy:
- Đã không bao giờ có trong quá khứ, sẽ không bao giờ có trong tương lai, trong hiện tại cũng không có ai bị khiển trách hoàn toàn hay hoàn toàn được tán dương.
Tuy nhiên chúng ta cũng phải ghi nhận rằng, không phải tất cả những ai chỉ trích chúng ta đều là kẻ thù của chúng ta. Chúng ta phải biết sử dụng cơ hội bị chỉ trích ấy để tìm ra những thiếu sót mà tự chúng ta không thể thấy. Không nên bỏ dỡ một công trình tốt đẹp chỉ vì có sự chỉ trích. Nếu chúng ta có can đảm tiếp tục hoàn tất viên mãn, bất kể những lời chỉ trích nặng hay nhẹ nào, thì chúng ta quả thật là một vĩ nhơn và chúng ta có thể thành công bất luận nơi nào.
Nói tóm lại, bí quyết của sự thử hoà điệu sống, là một cuộc sống thành công và hạnh phúc, là làm những gì cần phải làm trong hiện tại, không lo âu cho quá khứ và tương lai. Chúng ta không thể đi lùi trở vào quá khứ để uốn nắn nó theo ý muốn, mà cũng không thể đi trước thời gian để sắp xếp những gì sẽ xảy ra trong tương lai. Chỉ có một khoảng thời gian mà chúng ta có thể kiểm soát được, đó là hiện tại.
Nhiều người trong chúng ta cứ lo âu chỉ vì muốn chạy lui về quá khứ, hoặc cứ mãi thắc mắc cho tương lai. Tuy nhiên, nếu chúng ta biết hoà điệu sống với mọi người, tự sửa mình để thích ứng với hoàn cảnh sinh sống hằng ngày, thì không có lý do gì để lo âu. Bất luận lầu đài nào mà chúng ta có thể xây dựng trên không trung, bất luận giấc mơ nào mà chúng ta có thể ôm ấp trong tâm, thì chúng ta phải luôn luôn ghi nhớ rằng, chúng ta đang sống trong một thế giới của mộng tưởng điên đảo và luôn luôn thay đổi.
Bàn về phương thức thử hòa điệu sống, có lẽ chúng ta cũng phải ghi nhận:
- Thất bại là trụ cột của thành công.
Học hỏi về những thất bại, tức là chúng ta đi đến thành công. Không bao giờ thất bại tức không bao giờ thành công. Ngoại trừ khi nào chúng ta có chịu thất bại và có chịu ảnh hưởng của những phiền toái dính liền theo thất bại, chúng ta sẽ không thể thưởng thức trọn vẹn sự đắc thắng. Thất bại chỉ là một ngã rẽ của những diễn tiến rất ít quan trọng, hay không quan trọng nào đối với chúng ta. Thất bại không những giúp chúng ta thành công mà còn làm cho chúng ta trở nên hiền lành, biết thương người, hiểu biết, và giàu kinh nghiệm hơn trong vấn đề hài hòa với mọi người để sống.
Hay nói một cách khác về phương thức thư hòa điệu sống:
- Một người sanh ra xấu xí. Dầu gương mặt của người này có thể xấu như thế nào, nếu họ trau dồi tâm Từ bi, chính tâm Từ ấy đem lại cho họ sức quyến rũ lạ thường, từ bên trong lộ hẳn ra ngoài và bao trùm toàn thể con người với một vẻ đẹp dễ mến có tính cách thu hút người khác. Đó là vẻ đẹp thật sự, chớ không phải hình dáng hay màu sắc của gương mặt.
Cũng vậy, một người nọ có sắc đẹp tuyệt trần, nhưng nếu sắc đẹp ấy bị tánh kiêu căng hay ngạo mạn của chính họ bóp méo thì dầu xinh xắn đến đâu người ta cũng không thích lại gần. Một người khác xấu xí, nhưng lòng tràn đầy tâm Từ vô lượng vô biên, lời ăn tiếng nói ôn tồn, lễ độ, đối xử dịu hiền với tất cả mọi người, tức nhiên ai cũng thích lại gần người nầy. Như vậy, một người dầu cho là tài ba đến cỡ nào đi nữa những nếu không thử hoà điệu sống thì đương nhiên không biết sống trọn vẹn và hạnh phúc, không biết biết sống trọn vẹn và hạnh phúc thì người ấy vẫn là con người buồn khổ, chán nản, và thất bại mặc dầu họ là một con người rất tài hoa.
--o0o--