TẬP SAN DƯỢC SƯ
Ai Cũng Có Lỗi Lầm
Trúc Giao
--o0o--
 
Chúng ta biết ai cũng có lỗi. Vấn đề được đặc ra ở đây là làm sao để cho giúp cho họ Thấy lỗi lầm để sửa ...
Là con người phàm phu chắc chắn ai cũng có lỗi, ai cũng có sự sai lầm. Có điều người vụng thì sai nhiều, người khéo thì lầm ít thế thôi. Theo ông Theodore Roosevelt lúc còn làm tổng thống, ông thú nhận rằng trong một trăm lần ông chỉ chắc chắn xét đoán đúng được bảy mươi lăm lần là nhiều, khả năng của ông không thể hơn được nữa. Ðối với một người có tài, có danh nhất của thế kỷ 20 mà kỷ lục tối cao chỉ có bấy nhiêu, thì bọn phàm phu như chúng ta tài năng chắc hẳn không ăn nhằm vào đâu.
             Trong số những người chúng ta ở đây, nếu quý vị chắc chắn rằng trong một trăm lần quý vị chỉ lỡ lầm bốn mươi lăm lần thôi, thì quý vị sẽ trở thành triệu phú không khó lắm. Nhưng nếu mà chúng ta lầm lỡ nhiều hơn thì nên thận trọng và đừng bao giờ tự cho mình cái quyền chê trách, và lên án người khác.
             Chúng ta có nhiều cách làm cho người ta hiểu rằng người ta lầm. Ví dụ như:
- Một vẻ nhìn,
- Một giọng nói
- Một cử chỉ
Tất cả những điệu bộ như vậy cũng hùng hồn như lời nói vậy. Nhưng người ta có đồng ý với chúng ta không? Người ta có vui lòng chịu nhận người ta lỗi lầm không đó là một vấn đề khác? Ðiều chắc chắn, nếu chúng ta thẳng tay đập một vố ngay vào trí khôn, vào óc xét đoán, vào lòng tự ái của người ta, tức là chúng ta đã xúi người ta phản kháng lại, chớ không phải giúp người ta đổi ý kiến, nhận lỗi lầm. Chúng ta đã xúc phạm người ta, thì dù có đem cả khoa luận lý đổ lên đầu người ta, chúng ta cũng không thế nào thay đổi ý kiến của người ta được.
             Vì thế điều tối kỵ là trong lúc chúng ta muốn hướng dẫn người khác làm một việc gì, đừng bao giờ mở đầu câu chuyện như vầy:
             - Tôi biết rõ ràng lắm, hãy tin tưởng tôi đi...
             - Tôi sẽ chứng minh cho ông điều đó..
- Tôi sẽ chứng rỏ rằng ...
Với cách nói như vậy, tức là muốn nói chúng ta khôn hơn người ta, chúng ta sẽ khó làm cho người ta thay đổi ý kiến.
             Nói như thế chẳng khác nào đã thách đố người ta. Chúng ta đã gây ra sức phản kháng và xúi giục người ta tranh đấu trước khi bày tỏ quan niệm của chúng ta ra.
             Trong những lúc mọi người có cảm tình, và trường hợp thuận tiện nhất, cũng đã khó mà sửa đổi ý kiến của người khác, huống hồ là chúng ta còn tạo thêm trở ngại nữa, thì chẳng khác nào tự tìm lấy cái bất lợi cho mình.
             Do đó muốn chứng minh điều gì, chúng ta phải lập luận một cách kín đáo, đừng cho nguời ta nhận thấy chủ ý của chúng ta. Phải khéo léo lắm, tế nhị lắm, đừng cho ai đoán được chúng ta muốn đưa người ta đến đâu? Cho nên người xưa thường khuyên sau đây:
             - Dạy bảo mà đừng có vẻ dạy bảo!
             Giảng một môn mới mà như đã nhắc lại một điều đã quên rồi...
             Với cách nầy hay hơn hết là chúng ta:
             - Không nên hơn những kẻ khác. Nhưng nếu có sự hơn thua thì đừng bao giờ cho người ta biết chúng ta hơn người.
             Chuyện đời đã thường thay trắng đổi đen, và nhất là trong một xã hội hiện đại, kỷ thuật của mấy tháng trước đây rất có thể bây giờ không còn xài được nữa. Do đó bảo rằng tin tưởng một cái gì thật sự rất khó. Có nhiều người nói rằng:
- Bây giờ gần như tôi không tin một chút nào những điều mà 20 năm trước tôi tin, trừ bản cửu chương, nhưng mà cũng chưa chắc.
Có nhiều người còn phẩm bình:
- Càng về sau những cuốn sách được coi như là có lời lẽ vững chãi, độ trong 20 năm nữa có lẽ cũng không còn đáng tin nữa, vì ý kiến không còn vững vàng như hồi trước nữa.
Socrate ngày xưa cũng thường nhắc đi nhắc lại cho đệ tử:
             - Thầy chỉ biết chắc có một điều nầy là Thầy không biết chi hết.
             Lời nói nầy sao mà giống Ðức Phật của chúng ta quá, Ðức Phật Ngài dạy:
- Suốt 49 năm ta chưa hề nói một lời nào.
Nói như vậy để cho chúng ta thấy rằng ai cũng có sai lầm, cho nên chúng ta không có quyền chê trách người khác sai lầm nữa. Và như vậy chúng ta sẽ thấy lợi trong lúc giao tiếp hằng ngày với bạn bè, bà con hàng xóm láng giềng.
             Ðể cho có một sự hài hoà trong đoàn thể, nhất là các bạn đạo cùng tu trong một ngôi già lam, nếu một người nào đó cho một điều gì là đúng, trong khi chúng ta cho nó là sai, và dù chúng ta có biết chắc rằng nó sai đi nữa thì chúng ta cũng nên có những cách nói mềm dẻo để làm đẹp lòng người ta, và nhân đây chúng ta mới dễ sửa. Trong trường hợp như vậy chúng ta cũng cứ nên áp dụng phương thức sau đây:
- Tôi không đồng ý với bạn, nhưng tôi cũng có thể lầm. Tôi vẫn thường lầm. Nếu tôi lầm, tôi sẽ đổi ý kiến. Vậy chúng ta cùng xét lại coi sự việc ra sao!
             Những câu như vậy tuy đơn giản nhưng rất là thần diệu như là:
             - Tôi có thể lầm được ...
- Chúng ta cùng xét lại xem ...
Không có một người nào nghe những lời đó mà giận dữ được.
             Xét lại sự kiện, cách nói đơn giản nhưng rất thực tế và là một phương pháp khoa học. Khi đã có sự hiểu biết thì chúng ta sẳn sàng nhận rằng chúng ta có thể lầm. Lời tuyên bố như vậy là tránh được các cuộc tranh luận, và làm đối phương nảy lòng công bằng, vô tư rộng rãi cũng như chúng ta. Nghĩa là tự nhiên người khác biết được rằng có lúc họ cũng có thể lầm lỡ như chúng ta.
             Như trên là nói đến việc chúng ta nhận rằng chúng ta có sai lầm, như thế thì rất dễ, tại vì chúng ta biết nhận như vậy là có mục đích tạo sự cảm thông giữa chúng ta và người khác. Nhưng nếu chúng ta biết chắc người ta lầm mà chúng ta nói thẳng ngay ra sẽ ra sao? Ðây là thí dụ điển hình. Lúc còn nhỏ tôi rất thích đọc báo, trong đó có một câu chuyện rất là vui. Rằng là:
Dưới thời Việt Nam Cộng Hòa có một vụ án, bà vợ đánh ghen vì chồng có thêm cô vợ bé. Ðã nhiều lần bà cảnh cáo, nhưng ông chồng nghĩ rằng ông là chủ gia đình, và ông có quyền đi lại, nên không nghe lời can gián của vợ. Tức quá cô vợ đó mới mướn người chận bắt tại trận lúc ông ta đang ở với bà vợ nhỏ. Không nói không rằng, đám người được trả tiền nầy đè ông chủ ra thiến phứt cái của quý đó đi. Sau khi đưa ông chồng đi bệnh viện cấp cứu, cô vợ nhỏ mới khởi đơn tố cáo bà vợ lớn về tội sát phu. Vì để cho có bằng chứng, nên cái của quý của ông chồng, được bà vợ bé đựng trong một cái chai thủy tinh, cứ phiên nhóm toà nào cũng mang nó ra để trước mặt mọi người như vậy. Dĩ nhiên là cái trường hợp đặc biệt nầy không giải quyết một sớm một chiều mà được, cho nên các phiên toà cứ nay đổi mai dời hoài. Quan toà và luật sự biện hộ cũng thế, thay đổi luôn. Hôm nọ dưới sự chủ toạ của vị quan tòa trẻ tuổi, vị luật sự biện hộ cho bà vợ bé của nạn nhân cũng còn trẻ, tức là người giữ cái của báu của ông chồng, lúc vừa đem của báu ra, ông ta thuyết trình một hơi dài. Trong phiên nhóm đó vị thẩm phán hỏi ông Tấn luật sư đại diện cho bà vợ bé của nạn nhân:
             - Trong luật hiện hành, tất cả đều phải có bằng chứng cụ thể để chứng minh, nhưng trường hợp nầy đặc biệt, vả lại cái của báu nầy để lâu e rằng không tiện, vì thiếu điều kiện bảo trì tốt nên rất có thể không cần phải mang ra mang vô ....
             Ông Tấn đương cãi, ngừng lại, ngó trân vị thẩm phán rồi buột miệng:
- Kính Ngài, trong luật hiện hành không cho phép hủy bỏ vật chứng.
Về sau Luật Sư Tấn kể lại:
- Lúc đó trong phòng im lặng như tờ, không khí lạnh ngắt như băng. Ông thẩm phán thiếu sự hiểu biết. Tôi đã chứng minh cho mọi người thấy rằng ông quan tòa ấy không có kiến thức về các vụ xử kiện như vậy.
Tôi biết như vậy không phải cách lấy lòng ông quan toà, và làm ông ta nghe theo lý luận của tôi. Tuy nhiên tôi chắn chắc cứ đúng luật thì tất nhiên tôi phải thắng trong vụ kiện đó. Và lần đó tôi cãi hùng hồn hơn bao giờ hết. Vậy mà cuối cùng tôi thua. Tôi đã mắc phải một lỗi lầm không sao tha thứ được, là đã chỉ cho một vị rất có danh và học rộng rằng ông ta đã lầm, và còn có thái độ khinh miệt là ông ta không có tài để xử kiện.
Sự kiện nầy cho chúng ta thấy, chuyện đời có rất ít người xét đoán một cách hoàn toàn khách quan, và sáng suốt. Phần đông chúng ta xét xử một việc gì đều dựa theo thành kiến và thiên vị. Phần đông chúng ta bị lòng ghen tuông, nghi ngờ, sợ sệt, ganh ghét và kiêu căng làm mù quáng. Ðây là một điều đại kỵ, vậy mà Luật Sư Tấn dám đụng tới cái tự ái to lớn của ông quan toà. Ðó cũng là lý do tại sao ông quan toàn kia xử cho Luật Sư Tấn thua cuộc.
Ðã vậy, người ta phần nhiều không muốn thay đổi ý kiến, dù là ý kiến tôn giáo, về chính trị hay về một quan niệm hay dở của một tài tử xi nê. Cho nên trong khi nói chuyện, nếu chúng ta có tánh hay nhắc đi nhắc lại cho người nghe rằng họ lầm, thì xin quý vị mỗi buổi sáng, quỳ gối tụng đoạn sau đây rồi hãy ăn điểm tâm:
- Chúng ta thường tự nhiên thay đổi ý kiến của chính mình rất là dễ dàng mà không cảm động, hay khó chịu chi hết. Nhưng nếu ai chỉ trích rằng ý kiến chúng ta lầm, thì chúng ta sẽ thấy bẻ bàng và phản kháng lại liền.
Thật ra chúng ta nhẹ dạ vô cùng khi tin chắc một điều gì, nhưng có ai chỉ mới tỏ ý muốn bắt ta rời bỏ điều tin tưởng đó đi, là chúng ta bênh vực nó một cách giận dữ, và tàn bạo. Tất nhiên là chúng ta hành động như vậy, không phải vì quý báu gì những tư tưởng đó, mà chỉ vì lòng tự ái bị đe dọa. Hai tiếng CỦA TÔI trong công trình sinh nhai của loài người, là những tiếng quan trọng nhất, và khi biết suy tính đến hai tiếng đó, là đã biết khôn. Dù là bữa ăn của tôi, con chó của tôi, hay nhà của tôi, cha của tôi, nước của tôi, cái của tôi, cái nào cũng mãnh lực như nhau hết.
Chúng ta giận khi có người bảo chúng ta thích nói nhiều, xe chúng ta xấu, xưa, củ kỷ, điều đó đã đành, mà chúng ta còn giận khi người ta cho rằng những quan niệm của chúng ta về một cái gì đó sai lầm ... Chúng ta thích sống trong những tư tưởng mà chúng ta quen nhận là đúng, cho nên nếu có ai chỉ trích những quan niệm đó tức thì chúng ta phản ứng lại, và sẽ kiếm đủ lý để bênh vực chúng.
Tóm lại gọi là lý luận, chứ kỳ thực chúng ta chỉ tưởng tượng ra những lý lẽ để giúp ta cố giữ những thành kiến cũ của chúng ta thôi.
Tôi nhớ có lần Chùa đặt thợ ở Ðoài Loan làm mấy ông rồng để trên nóc Chùa. Lần đầu người trung gian nói là họ tính giá 600 một ông, nhưng lúc đó Chùa chưa có tiền nên chưa trả, ít lâu sau người trung gian chở các ông rồng về, thì lúc đó họ tính một cái giá cứa cổ.
Sau đó vài bửa, có Phật Tử lại Chùa chơi, tôi chỉ các ông Rồng và vô tình nói giá nữa. Anh ta lên giọng đắc thắng:
- Giá đó cao. Họ lừa Thầy rồi. Gì mà dữ tợn vậy?
Quả có vậy. Nhưng sư thực đó tôi không thích nghe chút nào cả. Tôi tự rán bào chửa. Tôi bảo người Phật Tử rằng đồ tốt không bao giờ đắc tiền, và muốn có những đồ thượng hạng, có mỹ thuật mà trả giá như bán sold thì làm sao mua được ...
Một thời gian sau, có một Thầy ở Cali lên chơi coi các ông rồng đó, ngắm nghía tấm tắc khen và tiếc không có tiền sắm nổi. Tức thời sự phản ứng của tôi trái ngược hẳn, chắc các quý vị đoán được. Tôi đáp:
- Nói thật ra tôi cũng vậy, không đủ tiền dùng thứ xa xí phẩm đó, nó đắc quá. Ðáng lẽ không nên mua thì phải.
Như vậy, khi có lỗi, chúng ta có thể nhận lỗi riêng với chúng ta. Chúng ta có thể nhận lỗi với người khác nữa, nếu họ biết ngọt ngào khôn khéo nghe ta nói. Tại sao vậy? Tại vì chúng ta được tự đắc rằng chúng ta đã thành thật và can đảm tự thú. Nhưng nếu người ta bắt chúng ta nuốt cay ngậm đắng mà nhận lỗi thì lại khác hẳn, có lẽ chuyện nhận lỗi không bao giờ xảy ra. Ðó là một sự thật, chẳng hạn như ông Horace, một nhà xuất bản có danh thời Nam Bắc chiến tranh của Hoa Kỳ, phản kháng kịch liệt chính sách của Tổng Thống Lincoln. Ông dùng đủ cách chỉ trích, dọa dẫm, trào phúng hằng tháng, hằng năm như vậy hy vọng Tổng Thống Lincoln sẽ thay đổi chính sách. Nhưng đã phí công trong việc công kích, và đã hoàn toàn thất bại. Những lời trào phúng, thích chửi mắng không làm cho người khác đổi ý của họ để mà theo ý của chúng ta bao giờ.
Như vậy nếu chúng ta muốn tu thân, tập tự chủ và làm cho người khác tin theo mình thì hãy học cái đức tánh của ông Benjamin Franklin:
Trong một hồi ký được liệt vào những tác phẩm cổ điển bậc nhất của nước Mỹ. Trong cuốn sách đó Ông Franklin kể chuyện ông thắng được tính khả ố, thích chỉ trích tranh luận của ông, nhờ vậy mà sau nầy ông trở thành một nhà ngoại giao dịu dàng nhất, hoàn toàn nhất trong lịch sử nước Mỹ.
Hồi Franklin còn nhỏ, thô lỗ và vụng về, một ông bạn già đã dạy cho ông những chân lý nghiêm khắc nầy:
- Ben, mầy thiệt khó chịu. Ai không đồng ý với mầy thì mày có giọng cứng cõi với người ta. Mầy phản đối như tát nước vào mặt người ta. Cho nên người ta trốn, không ai chỉ bảo cho mầy hết, vì chỉ bảo gì cho mày cũng vô ích. Vậy thì làm sao kiến thức hẹp hòi của mầy có cơ hội mở mang được.
Tuy bị mắng như tát nước vào mặt, nhưng ông Franklin hiểu rằng như vậy là đúng, và ông nghe lời, tự sửa ngay để tránh những thất bại tai hại sau nầy. Ông nhất định từ đó không chống lại ý kiến mọi người nữa. Ông cũng không dùng cả những chữ nghĩa quả quyết như:
- Chắc chắn,
- Không ngờ gì cả..v..v..
Và trái lại ông dùng những chữ mềm mỏng hơn như:
- Tôi thấy,
- Tôi tưởng,
- Tôi hiểu rằng ...
Có ai xét đoán lầm lộn trước mặt ông thì ông tự kiềm chế, để không hăng hái chỉ trích người đó nữa, và ông bắt đầu nói với người đó rằng:
- Trong những trường hợp khác thì ý kiến người đó đúng, trong trường hợp nầy, theo ông thì ông có lẽ hơi khác..v..v..
Sau nầy ông Franklin cho biết, với cái thái độ cư xử đó nên đã có những lợi ích như sau:
- Nói chuyện với người khác thấy vui hơn, ý kiến của ông được người khác công nhận ngay, và khi ông lầm lỗi thì không ân hận nhiều nữa, đối thủ của ông chịu bỏ quan niệm của họ để theo quan niệm của ông.
Phương pháp đó mới đầu trái hẳn với bẩm tính của ông, vậy mà tập luyện lâu ngày cũng thành thói quen. Nhờ nó và cũng nhờ sự thanh liêm nghiêm chính mà ông được quốc dân ũng hộ, khi ông đề nghị đặt những chế độ mới thay chế độ cũ, lại được uy tín lớn trong cuộc hội họp trước công chúng, tuy ông diễn thuyêt rất dỡ, lúng túng không hùng hồn chút nào. Rốt cuộc người ta tin theo ông, cái gì cũng ủng hộ ông.
Theo tinh thần của ông Benjamin Franklin chúng ta cũng có thể áp dụng về khía cạnh tu học như sau:
- Bác Sĩ Hữu nhờ ông Mạnh là một kiến Trúc sư Phật Tử vẻ ra một bản vẻ để xây cất một clinic. Ông Mạnh vẻ bản đồ án xong đưa cho Bác sĩ Hữu coi ông nầy bằng lòng. Nhưng sau đó bác sĩ Hữu lại đưa bản vẽ đó cho bạn bè coi. Sau khibạn bè coi, họ chê bai đủ thứ, cái nầy rộng quá cái kia ngắn quá.. quá thế nầy, quá thế khác. Họ chê hoài đến nỗi Bác Sĩ Hữu hoảng lên gọi điện thoại báo ông Mạnh rằng ông không chịu nhận cái đồ án đó.
Nghe tin bác sĩ Hữu từ chối bản vẽ, Ông Mạnh đến nhà bác sĩ Hữu nhận lại bản vẽ. Đem về nhà xem xét lại kỹ lưỡng bản vẽ, ông Mạnh tin chắc bản vẽ nầy rất là hoàn hảo, trong khi đó bác sĩ Hữu cùng bạn ông ta chẳng biết chút gì về bản vẽ nên chỉ trích bậy. Nhưng ông Mạnh không nói ra vì sợ mất lòng, thời gian sau đó, ông kiến trúc sư Mạnh đến thăm bác sĩ Hữu, trong lần gặp gở nầy cả hai đều vui vẻ tốt đẹp. Sau nầy ông kiến Trúc Mạnh thuật lại như thế nầy:
- Mới trông thấy tôi, ông Hữu nhảy chồm chồm lên, vừa chạy lại phía tôi vừa quơ quả đấm vừa la, mạt sát bản vẻ của tôi rồi kết luận:
- Bây giờ ông tính sao đây?
Tôi rất bình tỉnh đáp rằng:
- Ông muốn ra sao thì tôi sẽ làm như vậy. Ông trả công tôi, vậy tự nhiên tôi phải làm vừa ý ông. Nhưng phải có một người chịu trách nhiệm trong vụ nầy chứ? nếu ý của ông hay thì xin ông vẻ bản đồ án khác đi, tuy tôi đã bỏ ra rất nhiều thời gian để vẻ đồ án rồi, nhưng tôi bằng lòng bỏ số tiền đó đi, vẻ lại cái bản vẻ khác cho ông để ông vừa lòng. Nhưng tôi nhắc lại, nếu ông nhất định đòi thay đổi thì ông phải chịu trách nhiệm trong sự rủi ro, lúc thầu khoáng xây cất. Còn như tôi, tôi vẫn nghỉ rằng bản vẻ của tôi tốt, nếu ông để cho tôi làm theo kiểu đó, thì tất nhiên tôi cũng phải gánh lấy hết cả trách nhiệm.
Trong khi tôi nói bác sĩ Hữu bình tỉnh lại và khi tôi ngưng, ông bảo tôi:
- Ðược thôi cứ theo ý ông. Nhưng nếu hư hỏng thì mặc ông.
Khi thi hành bản vẽ, chẳng những việc xây cất thuận lợi tốt đẹp mà lại còn tốt hơn dự định. Thế là bác sĩ Hữu hứa sẽ đưa vẽ thêm mấy kiểu khác để xây nhà.
Chúng ta thấy khi bác sĩ Hữu chạy lại cự, Kiến Trúc Sư Mạnh im lặng không trả lời. Hành động đưa quả đấm trước mặt bảo rằng kiến trúc sư Mạnh chẳng biết chút gì về kiến trúc hết, lúc đó kiến trúc sư Mạnh dằn lòng lắm mới khỏi gây lộn với ông Hữu và tự bênh vực. Nhưng sự nén lòng đó đã có kết quả tốt nếu, nếu như không như vậy thì chắc chắn sẽ xảy ra một vụ kiện thưa vô ích. Như thế một bên sẽ mất tiền, một bên sẽ làm cho một khách hàng tốt nhất hoá ra kẻ thù. Do đó chúng ta không nên, và không khi nào bảo người khác sai lầm. Phương pháp đó nguy hiểm lắm.
Ðừng bao giờ tranh luận với người khác, dù ngươi đó là khách hàng hay bạn trăm năm, hoặc là kẻ thù của mình. Ðừng chỉ cho người ta thấy rằng nguời ta lầm lẫn, đừng làm cho người khác tức giận, trái lại phải biết khôn khéo để hoá giải những lầm lẫn nếu có.
Và một lời dạy của bậc cổ nhân khác, đó chính là một vị Vua Ai Cập nói nhỏ với con ông:
- Phải khôn khéo biết ngoại giao con, như vậy đạt tới mục đích dễ dàng hơn.
Chúng ta bây giờ cần lời khuyên đó lắm. Vậy muốn cho người khác theo ý mình, thì trước tiên:
- Phải trọng ý của nguời khác
Ðừng bao giờ chê ai lầm hết.
Ðể kết thúc câu chuyện xin gởi đến cho đại chúng câu chuyện. Chuyện xảy ra tại một ngôi làng nọ:
Một cụ bà trong lúc đi ngang qua giếng nước, dòm xuống, chợt thấy một cái quần đen nổi lều bều, trong đó, liền hô hoán lên:
- Chèn đét ơi Cái giếng nuớc nầy người ta dùng để nấu ăn, nấu  uống rửa hoa cúng phật, ai mà ăn ở bất nhơn, làm rớt cái quần xuống đây không biết nữa.
Sau một hồi la lối, đương sự bèn dòm dáo dát tìm tới lui coi thử có ai đứng gần đâu đó để ngoắt tới phân bua. Nhưng thật xui xẻo, chung quanh vắng bặt như tờ. Vị nầy liền dòm xuống dưới giếng nước một cách bực tức. Cuối cùng sau khi nhìn rõ cái quần, và chợt bụm miệng vụt la lên:
- Í chết cha rồi!
Lập tức đương sự vội vàng lấy cây khều cái quần đa sự lên, vừa dáo dát canh chừng xem có ai nom thấy không. Và cũng thật may mắn... chưa có ai trông thấy những sự việc vừa xảy ra. Ðương sự vội vàng làm thinh, đi phơi cái quần và giữ im lặng như đang trong lúc thiền định.
Ðây là mẩu chuyện nhỏ thường xảy ra trong đời sống thường ngày của chúng ta. Cũng đồng thời là một sự kiện đó, một lỗi lầm đáng trách nhưng nếu do người khác gây ra thì chúng ta sẳn sàng hô hoán la rùm ben lên. Nhất là nếu người kia đúng là kẻ mà chúng ta ghét cay ghét đắng thì... chúng ta chỉ có thiếu một việc là bắt loa phóng thanh lên để rao cho làng nước cùng nghe, cùng biết cùng hay. Nhưng nếu lỗi lầm đó, do chính ta vô tình hoặc cố ý gây ra thì lại phải dáo dát nhìn xen coi có ai ngó thấy không và khoả lấp đi thật lẹ .. như một bà già trong câu chuyện nầy vậy..
Có lễ vì vậy nên Phật khuyên chúng ta như thế nầy:
- Không nên nhìn lỗi người
Có làm hay không làm
Hãy nên nhìn lỗi mình
Có làm hay không làm.
Thấy lỗi người thì dễ, thấy lỗi mình mới khó. Lỗi người ta cố phanh tìm như thóc lẫn trong gạo, còn lỗi mình, ta cố che giấu như kẻ cờ bạc gian lận thu giấu quân bài. Và trong Pháp Bảo Ðàn Kinh, Lục Tổ cũng có một lời khuyên chúng ta như thế nầy:
- Nhược chân tu đạo nhân
Bất kiến thế gian quá...
Nghĩa là:
- Nếu thật người tu đạo
Ðừng thấy lỗi thế gian.
Từ trong khuynh hướng nầy, theo thói thường tha lỗi cho chính mình thì khó, nhưng lên án người thì dễ. Bây giờ chúng ta biết ai cũng có lồi lầm thì chúng ta cố gắng đừng bao giờ dễ dãi với chính mình, và cũng đừng bao giờ lên án kẻ khác.
--o0o--