TỦ SÁCH PHẬT HỌC

THẬP BÁT A LA HÁN
Tác Giả: Lâm Thế Mẫn
   Việt Dịch: Thích Đạo Luận
--o0o--
               16- CHÚ-TRÀ-BÁN-THÁC-CA
 

 

Tôn giả Chú-trà-bán-thác-ca là vị La-hán cuối cùng trong mười sáu vị La-hán. Hiện tại, ngài cùng một ngàn sáu trăm vị đệ tử trú tại núi Trì Trục. Tên vị La-hán này rất lạ bởi dịch tiếng Hán là Lộ Biên Sanh (sanh bên đường). Trong kinh A Di Ðà tên ngài là Châu-lợi-bàn-đà-già. Ðây chỉ do dịch âm không đồng mà thôi. Vì  tên này tương đối quen thuộc với mọi người hơn nên chúng ta gọi ngài là Châu-lợi-bàn-đà-già.
Hơn hai ngàn năm trăm năm trước, theo phong tục Ấn Ðộ đương thời, người phụ nữ mang thai sắp đến ngày “mãn nguyệt khai hoa” đều phải về lại nhà mẹ mình để sanh. Có một sự trùng hợp đặc biệt là Châu-lợi-bàn-đà-già và anh ngài đều sanh giữa đường lúc mẹ chưa kịp về đến nhà ngoại. Do đó, người đời sau gọi ngài là Tiểu Lộ Biên Sanh (sanh bên đường nhỏ) và gọi anh Ngài là Ðại Lộ Biên Sanh (sanh bên đường lớn).
Anh Ngài tên Bán-thác-ca tư chất thông minh, xuất gia theo Phật rất sớm, đạt nhiều thành tựu trong tu tập. Lớn lên, ngài cũng theo anh xuất gia. Mặc dù đã xuất gia nhưng ngài tối dạ không ai bằng, trí nhớ kém, thường mặc đồ trái, mang dép trái, sư phụ bảo đi lấy kinh thì ngài lại đi lấy mõ.
- Ðồ ngốc!
- Ðồ ngu! – Ngài thường bị chúng điệu mắng.
Bán-thác-ca thấy em mình ngu như thế, trong lòng rất cảm thông muốn giúp đỡ nhưng cũng không biết làm cách nào hơn.
Nhiều năm trôi qua vậy mà chỉ một danh hiệu Phật, ngài niệm không xong, một câu kinh cũng nhớ không nổi. Thậm chí khi đại chúng ngồi thiền, cả đến ngồi xếp bằng, ngài làm cũng không được.
Một hôm, Bán-thác-ca chịu không được nữa bảo:
- Em à! Em quả thật quá ngu. Tu tập ngoài ý chí nghị lực còn cần có trí tuệ thông minh mẫn tiệp. Em đã khờ khạo thế này thì dứt khoát nên về nhà cuốc đất làm ruộng, trồng dâu nuôi tằm đi, chứ theo Phật mà như thế này chỉ uổng phí công phu, sẽ không có kết quả.
- Thưa anh, em không muốn xa đức Thế Tôn, em cũng không muốn xa anh, xin cho em tiếp tục ở đây đi. – Châu-lợi-bàn-đà-già khẩn khoản xin.
- Không được! Em ở đây chỉ gây nhiều phiền phức cho mọi người. Em không biết tụng kinh, không biết tọa thiền, không biết niệm Phật, em nên về nhà đi! – Bán-thác-ca vẫn không đồng ý.
Thấy anh kiên quyết không chấp thuận, ngài vô cùng đau khổ. Tuy không muốn về nhưng lại không dám trái lời anh nên ngài đành phải thu dọn đồ đạc rời vườn Kỳ thọ Cấp-cô-độc, nơi chúng Tăng ở và cũng là nơi đức Phật  thường giảng kinh thuyết pháp.
Rời khỏi vườn, Châu-lợi-bàn-đà-già vừa đi vừa khóc. Khóc xong, ngài đến ngồi dưới gốc cây Bồ-đề suy tư tự hỏi:
- Sao mình lại ngu thế này? Sao mình không thông minh như anh nhỉ? Mình không nên xa đức Thế Tôn, mình không nên về nhà. – Nghĩ đến cảnh bị đuổi về, ngài tủi thân òa khóc sướt mướt.
Sự tình lúc đó may sao gặp đức Phật ra ngoài vừa về. Nghe trong rừng có người đang khóc, ngài bảo một vị đệ tử đến đó xem thử là ai.
- Bạch đức Thế Tôn! Người đang khóc là Châu-lợi-bàn-đà-già.
- Ðến gọi ông ấy tới đây. - Ðức Phật  ôn tồn bảo.
Châu-lợi-bàn-đà-già đến bên Phật như đứa trẻ thơ được về bên cha. Khi ấy, những uẩn khúc trong lòng chợt hiện lên, ngài lại khóc nức nở.
- Có chuyện gì buồn vậy? Nói cho ta nghe được không? – Ðức Phật  hỏi.
- Dạ, bạch Thế Tôn! Anh con đuổi con về, không cho con ở đây tu học nữa... - Châu-lợi-bàn-đà-già vừa nói vừa khóc.
- Sao vậy?
- Dạ vì con quá ngu, ngay cả áo mặc cũng không nên, một câu kinh cũng thuộc không nổi. – Châu-lợi-bàn-đà-già u buồn thưa.
- À, ra là vậy. – Ðức Phật  cười rồi an ủi:
- Châu-lợi-bàn-đà-già này! Thật ra ông đâu có ngu chút nào đâu!
             - Dạ, thật sao? – Nghe đức Phật nói mình không ngu, Châu-lợi-bàn-đà-già thấy vui hẳn lên.
- Ðương nhiên là thật rồi. – Ðức Phật nói nghiêm nghị, nét mặt không chút trêu đùa khiến Châu-lợi-bàn-đà-già thấy rất an ủi.
Ðức Phật  từ ái nói tiếp:
- Vậy là được rồi. Này Châu-lợi-bàn-đà-già! Tạm thời ông cứ ở lại đây, sau này ta sẽ đích thân đến dạy ông tu tập!
- Cảm ơn đức Thế Tôn! Cảm ơn đức Thế Tôn! -  Châu-lợi-bàn-đà-già vội sụp lạy đức Phật, bày tỏ niềm biết ơn vô hạn.
Ngày đầu đến dạy, đức Phật  cầm theo một cây chổi, hỏi Châu-lợi-bàn-đà-già:
- Này Châu-lợi-bàn-đà-già, ông biết đây là cái gì không?
- Dạ đây là... là... - Không ngờ ngay cả chổi mà ngài nói cũng không ra, còn luống cuống đến toát mồ hôi trán.
- Ðừng vội, Châu-lợi-bàn-đà-già, đây là cây chổi, ông nói lại xem thử được không? - Ðức Phật  an ủi.
- Cây... cây...-  Châu-lợi-bàn-đà-già chỉ đọc được chữ đầu.
- Cây chổi!- Ðức Phật  nhắc lại.
- Là... chổi... chổi...- Lần này thì ngài lại quên chữ đầu.
- Ðừng hấp tấp, ghép hai chữ cây và chổi lại rồi đọc cây chổi, cây chổi, ông đọc thử xem.
- Cây... chổi... cây... chổi, cây chổi cây chổi.
- Ðúng rồi, ông đọc đúng rồi, sau này phải nhớ đây là cây chổi. – Ðức Phật  thấy mừng cho Châu-lợi-bàn-đà-già.
Khích lệ ngài mấy câu xong, đức Phật  hỏi tiếp:
- Cây chổi dùng làm gì ông biết không?
- Dạ dùng để quét rác! – Châu-lợi-bàn-đà-già cẩn thận đáp nhưng tiếng rất nhỏ vì ngài sợ sai.
- Hay lắm, Châu-lợi-bàn-đà-già! Ta đã nói là ông chẳng hề ngu chút nào mà! Sau này, ông khỏi phải tụng kinh, ngồi thiền, mỗi ngày chỉ cần cầm chổi quét vườn cho sạch là được rồi. Ðức Phật tấm tắc khen và giao công tác cho ngài.
Nghe đức Thế Tôn khen, còn nói mình không ngu, Châu-lợi-bàn-đà-già vui mừng khôn xiết, tín tâm đã mất cũng được khôi phục lại.
Trước kia, Bán-thác-ca tuy thường đích thân dạy ngài nhưng nội dung giảng quá cao siêu phức tạp, nghĩa lý lại thâm áo, do đó, ngài nghe không hiểu, dù có tâm tha thiết muốn học đi nữa cũng không thể nào học vô. Còn lần này, đức Phật  đích thân đến dạy, ngài chỉ yêu cầu nhớ hai chữ “cây chổi” và hiểu công dụng của nó dùng để quét rác là được rồi.
- Thì ra cầu học đâu có khó! – Châu-lợi-bàn-đà-già tự nhủ.
Lần thứ hai vào học, đức Phật  hỏi lại:
- Này Châu-lợi-bàn-đà-già, dùng chổi có thể quét sạch rác được không?
- Dạ được, bạch Thế Tôn. Châu-lợi-bàn-đà-già trả lời rất chắc chắn vì công việc mỗi ngày của ngài làm là quét dọn.
- Châu-lợi-bàn-đà-già này! Ông có biết trong tâm chúng ta cũng có rất nhiều thứ cấu bẩn không? – Ðức Phật  hỏi.
- Thứ gì nhỉ?- Châu-lợi-bàn-đà-già không rõ, ngài nghĩ đi nghĩ lại, một lát sau mới nói:
- Bạch Thế Tôn! Dạ có phải tham, sân, si, mạn, nghi, phẫn hận, tật đố... khiến tâm chúng ta bất an không?
- Ðúng rồi! Ông trả lời rất tốt, những thứ đó giống như bụi trần làm ô nhiễm bản tâm vốn thanh tịnh sáng suốt của chúng ta. – Ðức Phật  kiên nhẫn giảng dạy.
- Dạ, sao không trừ bỏ chúng? Châu-lợi-bàn-đà-già hỏi.
Ðức Phật  dạy:
- Mục đích của ta chính là muốn dạy ông phương pháp trừ bỏ chúng. Này Châu-lợi-bàn-đà-già! Dùng chổi có thể quét sạch những thứ cấu bẩn trên đất, cũng vậy, nếu như ông biết dùng “cây chổi Phật pháp” để quét sạch những uế trược trong tâm thì một ngày kia tâm ông cũng sẽ sáng suốt thanh tịnh như gương sáng.
Biện tài của đức Phật  thật hiếm thấy ở đời, ví dụ ngài nêu vừa rõ ràng đơn giản vừa thiết thực gần gũi với cuộc sống nên người khác nghe rất dễ hiểu.
- À, bạch đức Thế Tôn! Con hiểu ý Ngài rồi, có phải Ngài muốn dạy con trong công việc quét dọn không nên chỉ quét rác suông mà phải luôn chánh niệm tỉnh giác tịnh hóa nội tâm nữa phải không?
Sau khi được đức Phật tận tình chỉ dạy, thoáng chốc Châu-lợi-bàn-đà-già thông minh hẳn lên.
- Ðúng vậy, Châu-lợi-bàn-đà-già! Ðó chính là lý do ta bảo ông quét rác, chỉ cần ông kiên tâm trì chí, dụng tâm nỗ lực tinh tấn thì có ngày ông sẽ ngẩng đầu lên theo kịp với chúng bạn, không còn bị người khác chê cười khinh khi. – Ðức Phật  tiếp tục khích lệ.
Từ đó, Châu-lợi-bàn-đà-già dốc sức chuyên tâm tu tập theo pháp môn quét rác – quét vườn Kỳ thọ Cấp-cô-độc. Bất kể gió mưa nóng lạnh, ngày nào ngài cũng làm việc rất siêng năng. Thật là ông trời không phụ người khổ công, cuối cùng ngài cũng chứng quả A-la-hán. Câu chuyện của Tôn giả Châu-lợi-bàn-đà-già chứng tỏ câu “cần cù bù thông minh” thật chẳng ngoa chút nào.
Vốn là một người ngu đần ngốc nghếch ai trông cũng thấy chán, ngay cả cây chổi cũng không biết. Thế mà dưới sự chỉ dạy của đức Phật, dựa vào ý chí nghị lực và lòng kiên trì, Tôn giả đã khắc phục cái ngu bẩm sinh, trở thành vị đại đệ tử, được đức Phật chọn vào trong số mười sáu vị La-hán lưu lại thế gian hoằng dương Phật pháp.
           
--o0o--