Kinh Ma Ha Bát Nhã Ba La Mật
QUYỂN THỨ MƯỜI BỐN
Hán dịch: Pháp Sư Cưu Ma La Thập
Việt dịch: Hòa Thượng Thích Trí Tịnh

PHẨM CHIẾU MINH THỨ BỐN MƯƠI HAI

          Ngài Xá Lợi Phất thưa:
          - Bạch đức Thế-Tôn! Thanh tịnh này rất sâu!
          Ðức Phật nói:
          - Vì rốt ráo thanh tịnh vậy.
          Ngài Xá Lợi Phất thưa:
          - Những pháp nào thanh tịnh nên thanh tịnh này rất sâu?
          Ðức Phật nói:
          - Vì sắc thanh tịnh nên thanh tịnh  này rất sâu. Vì thọ tưởng hành thức thanh tịnh, vì tứ niệm xứ thanh tịnh, nhẫn đến vì mười tám pháp bất cộng thanh tịnh, vì Bồ-Tát thanh tịnh, vì Phật thanh tịnh, vì nhứt thiết trí và nhứt thiết chủng trí thanh tịnh nên thanh tịnh này rất sâu.
          Ngài Xá Lợi Phất thưa:
          - Bạch đức Thế-Tôn! Thanh tịnh này rất sáng!
          Ðức Phật nói:
          - Vì rốt ráo thanh tịnh vậy.
          Ngài Xá Lợi Phất thưa:
          - Những pháp nào thanh tịnh nên thanh tịnh này rất sáng?
          Ðức Phật nói:
          - Vì Bát-Nhã ba la mật nhẫn đến đàn na ba la mật thanh tịnh nên thanh tịnh này rất sáng. Vì tứ niệm xứ nhẫn đến nhứt thiết chủng trí thanh tịnh nên thanh tịnh này rất sáng.
          Ngài Xá Lợi Phất thưa:
          - Bạch đức Thế-Tôn! Thanh tịnh này chẳng tương tục!
          Ðức Phật  nói:
          - Vì rốt ráo thanh tịnh vậy.
          Ngài Xá Lợi Phất thưa:
          - Những pháp nào chẳng tương tục nên thanh tịnh này chẳng tương tục?
          Ðức Phật nói:
          - Vì sắc chẳng đi chẳng tương tục nên thanh tịnh này chẳng tương tục. Nhẫn đến nhứt thiết chủng trí chẳng đi chẳng tương tục nên thanh tịnh này chẳng tương tục.
          Ngài Xá Lợi Phất thưa:
          - Bạch đức Thế-Tôn! Thanh tịnh  này vô cấu!
          Ðức Phật nói:
          - Vì rốt ráo thanh tịnh vậy.
          Ngài Xá Lợi Phất nói:
          - Những pháp nào vô cấu nên thanh tịnh này vô cấu?
          Ðức Phật nói:
          - Vì sắc tánh thường thanh tịnh nên thanh tịnh này vô cấu. Nhẫn đến vì nhứt thiết chủng trí tánh thường thanh tịnh nên thanh tịnh này vô cấu.
          Ngài Xá Lợi Phất thưa:
          - Bạch đức Thế-Tôn! Thanh tịnh này vô đắc vô trước!
          Ðức Phật nói:
          - Vì rốt ráo thanh tịnh vậy.
          Ngài Xá Lợi Phất thưa:
          - Những  pháp nào vô đắc vô trước nên thanh tịnh này vô đắc vô trước?
          Ðức Phật nói:
          - Vì sắc vô đắc vô trước nhẫn đến vì nhứt thiết chủng trí vô đắc vô trước nên thanh tịnh này vô đắc vô trước.
          Ngài Xá Lợi Phất thưa:
          - Bạch đức Thế-Tôn! Thanh tịnh này vô sanh!
          Ðức Phật nói:
          - Vì rốt ráo thanh tịnh vậy.
          Ngài Xá Lợi Phất thưa:
          - Bạch đức Thế-Tôn! Những pháp nào vô sanh nên thanh tịnh này vô sanh?
          Ðức Phật nói:
          - Vì sắc vô sanh, nhẫn đến vì nhứt thiết chủng trí vô sanh nên thanh tịnh này vô sanh.
          Ngài Xá Lợi Phất thưa:
          - Bạch đức Thế-Tôn! Thanh tịnh này chẳng sanh trong dục giới!
          Ðức Phật  nói:
          - Vì rốt ráo thanh tịnh vậy.
          Ngài Xá Lợi Phất thưa:
          - Tại sao thanh tịnh này chẳng sanh trong dục giới?
          Ðức Phật nói:
          - Dục giới tánh bất khả đắc nên thanh tịnh này chẳng sanh trong dục giới.
          Ngài Xá Lợi Phất thưa:
          - Bạch đức Thế-Tôn! Thanh tịnh này chẳng sanh trong sắc giới?
          Ðức Phật nói:
          - Vì rốt ráo thanh tịnh vậy.
          Ngài Xá Lợi Phất thưa:
          - Tại sao thanh tịnh này chẳng sanh trong sắc giới?
          Ðức Phật nói:
          - Sắc giới tánh bất khả đắc nên thanh tịnh này chẳng sanh trong sắc giới.
          Ngài Xá Lợi Phất thưa:
          - Bạch đức Thế-Tôn! Thanh tịnh  này chẳng sanh vô sắc giới!
          Ðức Phật nói:
          - Vì rốt ráo thanh tịnh vậy.
          Ngài Xá Lợi Phất thưa:
          - Tại sao thanh tịnh này chẳng sanh vô sắc giới?
          Ðức Phật nói:
          - Vô sắc giới tánh bất khả đắc nên than tịnh này chẳng sanh trong vô sắc giới.
          Ngài Xá Lợi Phất thưa:
          - Bạch đức Thế-Tôn! Thanh tịnh này vô tri?
          Ðức Phật nói:
          - Vì rốt ráo thanh tịnh vậy.
          Ngài Xá Lợi Phất thưa:
          - Tại sao thanh tịnh này vô tri?
          Ðức Phật nói:
          - Vì các pháp độn nên thanh tịnh này vô tri.
          Ngài Xá Lợi Phất thưa:
          - Bạch đức Thế-Tôn! Sắc vô tri nên thanh tịnh này thanh tịnh!
          Ðức Phật nói:
          - Vì rốt ráo thanh tịnh vậy.
          Ngài Xá Lợi Phất thưa:
          Tại sao sắc vô tri nên thanh tịnh này thanh tịnh?
          Ðức Phật  nói:
          Vì sắc tự tánh rỗng không nên sắc vô tri mà thanh tịnh này thanh tịnh.
          Ngài Xá Lợi Phất thưa:
          Bạch đức Thế-Tôn! Thọ tưởng hành thức và tri  nên thanh tịnh này thanh tịnh.
          Ðức Phật nói:
          - Vì rốt ráo thanh tịnh vậy.
          Ngài Xá Lợi Phất thưa:
          Tại sao thọ tưởng hành thức vô tri nên thanh tịnh này thanh tịnh?
          Ðức Phật nói:
          - Vì thọ tưởng hành thức tự tánh rỗng không nên thọ tưởng hành thức vô tri mà thanh tịnh này thanh tịnh.
          Ngài Xá Lợi Phất thưa:
          - Bạch đức Thế-Tôn! Tất cả pháp thanh tịnh nên thanh tịnh này thanh tịnh!
          Ðức Phật nói:
          - Vì rốt ráo thanh tịnh vậy.
          Ngài Xá Lợi Phất thưa:
          - Tại sao tất cả pháp thanh tịnh nên thanh tịnh này thanh tịnh?
          Ðức Phật nói:
          - Vì tất cả pháp bất khả đắc nên tất cả pháp thanh tịnh mà thanh tịnh này thanh tịnh.
          Ngài Xá Lợi Phất thưa:
          - Bạch đức Thế-Tôn! Bát-Nhã ba la mật này đối với nhứt thiết trí không làm thêm không làm bớt!
          Ðức Phật nói:
          - Vì rốt ráo thanh tịnh vậy.
          Ngài Xá Lợi Phất thưa:
          - Bạch đức Thế-Tôn! Tại sao đối với nhứt thiết trí Bát-Nhã ba la mật này không làm thêm không làm bớt?
          Ðức Phật nói:
          - Vì pháp thường trụ nên đối với nhứt thiết trí, Bát-Nhã ba la mật này không làm thêm không làm bớt.
          Ngài Xá Lợi Phất thưa:
          - Bạch đức Thế-Tôn! Bát-Nhã ba la mật  thanh tịnh này đối với các pháp không chỗ thọ nhận!
          Ðức Phật nói:
          - Vì rốt ráo thanh tịnh vậy.
          Ngài Xá Lợi Phất thưa:
          - Tại sao Bát-Nhã ba la mật thanh tịnh đối với các pháp không chỗ thọ nhận?
          Ðức Phật nói:
          - Vì pháp tánh bất động, nên Bát-Nhã ba la mật thanh tịnh này không chỗ thọ nhận đối với các pháp.
          Ngài Tu Bồ Ðề thưa:
          - Bạch đức Thế-Tôn! Ngã thanh tịnh nên sắc thanh tịnh!
          Ðức Phật nói:
          - Vì rốt ráo thanh tịnh vậy.
          Ngài Tu Bồ Ðề thưa:
          - Do cớ gì ngã thanh tịnh nên sắc thanh tịnh mà rốt ráo thanh tịnh?
          Ðức Phật nói:
          - Vì ngã vô sở hữu nên sắc vô sở hữu mà rốt ráo thanh tịnh.
          Ngài Tu Bồ Ðề thưa:
          - Bạch đức Thế-Tôn! Ngã thanh tịnh nên thọ tưởng hành thức thanh tịnh.
          Ðức Phật nói:
          - Vì rốt ráo thanh tịnh vậy.
          Ngài Tu Bồ Ðề thưa:
          - Do cớ gi ngã thanh tịnh  nên thọ tưởng hành thức thanh tịnh mà rốt ráo thanh tịnh?
          Ðức Phật nói:
          - Vì ngã vô sở hữu nên thọ tưởng hành thức vô sở hữu mà rốt ráo thanh tịnh.
          Ngài Tu Bồ Ðề thưa:
          - Bạch đức Thế-Tôn! Ngã thanh tịnh nên sáu ba la mật, tứ niệm xứ nhẫn đến mười tám pháp bất cộng thanh tịnh!
          Ðức Phật nói:
          - Vì rốt ráo thanh tịnh vậy.
          Tại sao vậy?
          Vì ngã vô sở hữu nên sáu ba la mật, tứ niệm xứ nhẫn đến mười tám pháp bất cộng vô sở hữu mà rốt ráo thanh tịnh.
          Ngài Tu Bồ Ðề thưa:
          - Bạch đức Thế-Tôn! Ngã thanh tịnh nên quả Tu Ðà Hoàn nhẫn đến Phật đạo thanh tịnh!
          Ðức Phật nói:
          - Vì rốt ráo thanh tịnh vậy.
          Tại sao vậy?
          Ngài Tu Bồ Ðề thưa:
          - Bạch đức Thế-Tôn! Ngã thanh tịnh nên nhứt thiết trí thanh tịnh!
          Tại sao vậy?
          Vì vô tướng vô niệm vậy.
          Ngài Tu Bồ Ðề thưa:
          - Bạch đức Thế-Tôn! Do hai thanh tịnh nên vô đắc vô trước là thanh tịnh!
          Ðức Phật nói:
          - Vì rốt ráo thanh tịnh vậy.
          Tại sao vậy?
          Vì vô cấu vô tịnh vậy.
          Ngài Tu Bồ Ðề thưa:
          - Bạch đức Thế-Tôn! Ngã vô biên nên sắc thọ tưởng hành thức thanh tịnh!
          Ðức Phật nói:
          - Vì rốt ráo thanh tịnh vậy.
          Tại sao vậy?
          Vì rốt ráo không và vô thỉ không vậy.
          Ngài Tu Bồ Ðề thưa:
          - Bạch đức Thế-Tôn! Nếu đại Bồ-Tát có thể biết như vậy thời gọi là đại Bồ-Tát Bát-Nhã ba la mật!
          Ðức Phật nói:
          - Vì rốt ráo thanh tịnh vậy.
          Tại sao vậy?
          Vì biết đạo chủng vậy.
          Ngài Tu Bồ Ðề thưa:
          - Bạch đức Thế-Tôn! Ðại Bồ-Tát thật hành Bát-Nhã ba la mật, do sức phương tiện nên  nghĩ rằng sắc chẳng biết sắc, thọ tưởng hành thức, chẳng biết thọ tưởng hành thức, pháp quá khứ chẳng biết pháp quá khứ, pháp vị lai chẳng biết pháp vị lai, pháp hiện tại chẳng biết pháp hiện tại.
          Ðức Phật nói:
          - Ðại Bồ-Tát thật hành Bát-Nhã ba la mật, do sức phương tiện nên chẳng nghĩ rằng tôi bố thí cho người, cũng chẳng nghĩ rằng tôi trì giới, trì giới như vậy, tôi nhẫn nhục, tôi tinh tấn, tinh tấn như vậy, tôi nhập thiền, nhập thiền như vậy, tôi tu trí huệ, tu trí huệ như vậy, tôi được phước đức, được phước đức như vậy.
          Ðại Bồ-Tát này cũng chẳng nghĩ rằng tôi sẽ vào trong bực Bồ-Tát tôi sẽ thanh tịnh Phật độ thành tựu chúng sanh, tôi sẽ được nhứt thiết chủng trí.
          Này Tu Bồ Ðề! Ðại Bồ-Tát này thật hành Bát-Nhã ba la mật, do phương tiện lực nên không có nhứng nhớ tưởng phân biệt, vì là nội không, ngoại không, nội ngoại không, không không, đại không, đệ nhứt nghĩa không, hữu vi khôong, vô vi không, tất cánh không, vô thỉ không, tán không, tánh không, chư pháp không, tự tướng không vậy.
          Này Tu Bồ Ðề! Ðây gọi là đại Bồ-Tát thật hành Bát-Nhã ba la mật, do phương tiện lực nên được vô ngại.
          Thiên Ðế Thích Ðề Hoàn Nhơn hỏi ngài Tu Bồ Ðề:
          - Thế nào là thiện nam tử cầu Bồ-Tát đạo có pháp chướng ngại?
          Ngài Tu Bồ Ðề nói:
          - Này Kiều Thi Ca! Có những thiện nam thiện nữ cầu Bồ-Tát đạo mà nắm lấy tâm tướng. Những là nắm lấy tướng đàn na ba la mật, nắm lấy tướng thi la ba la mật nhẫn đến tướng Bát-Nhã ba la mật, nắm lấy tướng nội không nhẫn đến tướng vô pháp hữu pháp không, nắm lấy tướng tứ niệm xứ nhẫn đến tướng bát thánh đạo, nắm lấy tướng thập lực nhẫn đến tướng mười tám  pháp bất cộng, nắm lấy tướng chư Phật, nắm lấy tướng thiện căn của chư Phật gieo trồng. Ðem tướng lấy tất cả phước đức hòa hiệp đó hồi hướng vô thượng bồ đề. Ðây là pháp chướng ngại của thiện nam thiện nữ cầu đạo Bồ-Tát.
          Dụng  pháp trên đây thời cihẳng thể vô ngại thật hành Bát-Nhã ba la mật.
          Tại sao vậy?
          Vì tướng sắc, tướng thọ tưởng hành thức chẳng thể hồi hướng, nhẫn đến tướng nhứt thiết chủng trí chẳng thể hồi hướng.
          Này Kiều Thi Ca! Nếu giáo hóa cho người đến vô thượng bồ đề, đại Bồ-Tát phải giáo hóa thiệt tướng của tất cả các pháp.
          Thiện nam thiện nữ nếu cầu đạo Bồ-Tát, lúc thật hành đàn na ba la mật, chẳng nên phân biệt rằng tôi thí cho, tôi trì giới, tôi nhẫn nhục, tôi tinh tấn, tôi nhập thiền, tôi tu trí huệ, chẳng nên phân biệt rằng tôi tu nội không đến tôi tu vô pháp hữu pháp không, tôi tu tứ niệm xứ đến pháp bất cộng nhẫn đến vô thượng bồ đề.
          Nếu giáo hóa vô thượng bồ đề như vậy, thời tự mình không sai lầm cũng như chỗ thuyết pháp của dức Phật, làm cho thiện nam thiện nữ xa lìa tất cả pháp chướng ngại.
          Ðức Phật khen ngài Tu Bồ Ðề:
          - Lành thay lành thay! Ðúng như lời của ông  nói về những pháp chướng ngại cho chư Bồ-Tát.
          Nay ông lại lắng nghe tướng chướng ngại vi tế.
          Có thiện nam thiện nữ phát tâm vô thượng bồ đề nắm lấy tướng để tưởng niệm chư Phật.
          Này Tu Bồ Ðề! Những tướng có thể có, thời đều là tướng chướng ngại.
          Lại đối với chư Phật, từ lúc phát tâm đến lúc pháp trụ, có bao nhiêu thiện căn, các thiện căn thiện nam thiện nữ này nắm lấy tướng mà tưởng nhớ, rồi hồi hướng vô thượng bồ đề.
          Này Tu Bồ Ðề! Những tướng có được thời đều là tướng chướng ngại.
          Lại đối với những  tiện căn của chư Phật, của đại đệ tử, của những chúng sanh khác, mà nắm lấy tướng hồi hướng vô thượng bồ đề.
          Này Tu Bồ Ðề! Những tướng có được thời đều là tướng chướng ngại.
          Tại sao vậy?
          Chẳng nên nắm lấy tướng để tưởng  niệm chư  Phật. Cũng chẳng nên nắm lấy tướng để tưởng niệm thiện căn của chư Phật.
          Ngài Tu Bồ Ðề thưa:
          - Bạch đức Thế-Tôn! Bát-Nhã ba la mật này rất sâu!
          Ðức Phật nói:
          - Vì tất cả pháp thường ly vậy.
          Ngài Tu Bồ Ðề thưa:
          - Bạch đức Thế-Tôn! Tôi phải kính lễ Bát-Nhã ba la mật.
          Ðức Phật nói:
          - Vì Bát-Nhã ba la mật này không khởi không tác nên không ai có thể được.
          Ngài Tu Bồ Ðề thưa:
          - Bạch đức Thế-Tôn! Tất cả pháp cũng chẳng thể biết chẳng thể được.
          Ðức Phật nói:
          - Tất cả pháp một tánh duy nhứt chẳng phải hai tánh.
          Pháp tánh duy nhứt này cũng là vô tánh. Vô tánh này chính là tánh. Tánh này chẳng khởi chẳng tác.
          Ðúng vậy, nếu đại Bồ-Tát biết các pháp một tánh duy nhứt là vô tánh không khởi không tác thời xa lìa tất cả tướng chướng ngại.
          Ngài Tu Bồ Ðề thưa:
          - Bạch đức Thế-Tôn! Bát-Nhã ba la mật này khó biết khó hiểu.
          Ðức Phật nói:
          - Ðúng như lời ông nói. Bát-Nhã ba la mật này không  người thấy, không người nghe, không người hay, không người biết, không người được.
          Ngài Tu Bồ Ðề thưa:
          - Bạch đức Thế-Tôn! Bát-Nhã ba la mật này chẳng thể nghĩ bàn.
          Ðức Phật nói:
          - Ðúng như lời ông nói, Bát-Nhã ba la mật này chẳng từ tâm sanh, chẳng từ sắc thọ tưởng hành thức sanh, nhẫn đến chẳng từ mười tám pháp bất cộng sanh.

 

--o0o--