Kinh Ma Ha Bát Nhã Ba La Mật
QUYỂN THỨ MƯỜI CHÍN
Hán dịch: Pháp Sư Cưu Ma La Thập
Việt dịch: Hòa Thượng Thích Trí Tịnh

PHẨM MỘNG HÀNH THỨ NĂM MƯƠI TÁM

          Lúc đó ngài Xá Lợi Phất hỏi ngài Tu Bồ Ðề:
          - Nếu đại Bồ-Tát lúc chiêm bao nhập ba tam muội: Không, vô tướng và vô tác tam muội, chừng có lợi ích nơi Bát-Nhã ba la mật chăng?
          Ngài Tu Bồ Ðề nói:
          - Nếu lúc ban ngày đại Bồ-Tát nhập ba tam muội có lợi ích nơi Bát-Nhã ba  la mật thì ban đêm trong chiêm bao cũng sẽ có lợi ích. Tại sao vậy? Vì ngày đêm chiêm bao đồng nhau không khác.
          Thưa ngài Xá Lợi Phất!  Nếu ban ngày đại Bồ-Tát hành Bát-Nhã ba la mật có lợi ích Bát-Nhã ba la mật thì trong chiêm bao hành Bát-Nhã ba la mật cũng phải có lợi ích.
          Ngài Xá Lợi Phất hỏi ngài Tu Bồ Ðề:
          - Trong chiêm bao đại Bồ-Tát hành động tác nghiệp những nghiệp đó có họp thành chăng? Cứ như lời đức Phật dạy thì tất cả pháp như chiêm bao, vì thế chẳng nên có họp thành. Tại sao vậy? Vì trong chiêm bao không có pháp họp thành lúc thức nhớ tưởng phân biệt mới nên có họp thành.
          Ngài Tu Bồ Ðề nói:
          - Nếu người trong chiêm bao giết chết chúng sanh khi thức dậy nghĩ nhớ phân biệt hành động đó: tôi giết như thế được lắm!
          Thưa ngài Xá Lợi Phất! Sự việc đó thế nào?
          Ngài Xá Lợi Phất nói:
          - Không có cảnh duyên thì nghiệp chẳng sanh, không có cảnh duyên thì tư chẳng sanh. Có duyên thì nghiệp sanh, có duyên thì tư sanh.
          Ngài Tu Bồ Ðề nói:
          - Ðúng như vậy. Không có duyên thì nghiệp chẳng sanh, không có duyên thì tư chẳng sanh. Có duyên thì nghiệp sanh, có duyên thì tư sanh.
          Tâm phát sanh ở trong kiến văn giác tri, chớ tâm chẳng sanh từ nơi chẳng có kiến văn giác tri.
          Trong đây tâm có tịnh có cấu. Thế nên vì có cảnh duyên mà nghiệp sanh, nghiệp chẳng sanh nơi không có duyên. Vì có cảnh duyên mà tư sanh, tư chẳng sanh nơi không có duyên.
          Ngài Xá Lợi Phất nói:
          - Như lời đức Phật nói: tất cả nghiệp tất cả tư đều tự tướng ly, sao lại bảo rằng vì có duyên nên nghiệp sanh, không duyên thì nghiệp chẳng sanh. Vì có duyên nên tư sanh, không duyên thì tư chẳng sanh?
          Ngài Tu Bồ Ðề nói:
          - Vì nắm lấy tướng nên có duyên thì nghiệp sanh, không duyên thì chẳng sanh. Vì nắm lấy tướng nên có duyên thì tư sanh, không duyên thì chẳng sanh.
          Ngài Xá Lợi Phất nói:
          - Nếu đại Bồ-Tát trong chiêm bao bố thí  trì giới nhẫn nhục tinh tấn thiền định trí  huệ, đem thiện căn phước đức này hồi hướng vô thượng bồ đề. Ðây có phải là thiệt hồi hướng chăng?
          Ngài Tu Bồ Ðề nói:
          - Thưa ngài Xá Lợi Phất! Hiện đây có Di Lặc Bồ-Tát đã được đức Phật thọ ký bất thối chuyển sẽ thành Phật, ngài nên hỏi Di Lặc Bồ-Tát sẽ giải đáp.
          Ngài Xá Lợi Phất hỏi ngài Di Lặc Bồ-Tát:
          - Thưa ngài! Như lời ngài Tu Bồ Ðề vừa bảo rằng hiện đây có Di Lặc Bồ-Tát đã được đức Phật thọ ký bực bất thối chuyển sẽ thành Phật. Ngài Di Lặc Bồ-Tát sẽ giải đáp.
          Di Lặc Bồ-Tát bảo ngài Xá Lợi Phất:
          - Sẽ dùng danh từ Di Lặc Bồ-Tát để đáp chăng? Hoặc là sắc thọ tưởng hành thức để đáp chăng? Hoặc dùng sắc thọ tưởng hành thức không để đáp chăng?
          Sắc thọ tưởng hành thức chẳng thể đáp được. Sắc thọ tưởng  hành thức không chẳng thể đáp được. Tôi chẳng thấy pháp ấy có thể đáp được, cũng chẳng thấy ai hay có thể đáp được. Tôi chẳng thấy người ấy được thọ ký, cũng chẳng thấy pháp có thể thọ ký, chẳng thấy nơi chỗ thọ ký.
          Tất cả các pháp ấy đều không hai không khác.
          Ngài Xá Lợi Phất hỏi:
          - Như lời của ngài nói đó, là được pháp tác chứng chăng?
          Ngài Di Lặc Bồ-Tát nói:
          - Như pháp của tôi nói đó, như vậy chẳng chứng.
          Lúc đó ngài Xá Lợi Phất nghĩ rằng: Di Lặc Bồ-Tát có trí huệ sâu xa, từ lâu đã thật hành sáu ba la mật, vì dùng vô sở đắc nên hay nói như vậy.
          Bấy giờ đức Phật bảo ngài Xá Lợi Phất:
          Ngươi dùng pháp ấy được A La Hán, ngươi có thấy pháp ấy chăng?
          Ngài Xá Lợi Phất thưa:
          - Bạch đức Thế-Tôn! Chẳng thấy.
          Ðức Phật dạy:
          - Này Xá Lợi Phất! Ðại Bồ-Tát hành Bát-Nhã ba la mật cũng như vậy, chẳng nghĩ rằng pháp ấy sẽ được thọ ký, pháp ấy sẽ được vô thượng bồ đề.
          Này Xá Lợi Phất! Ðại Bồ-Tát hành Bát-Nhã ba la mật chẳng nghi ngờ rằng tôi được hay chẳng được mà tự biết mình thiệt được vô thượng bồ đề.
          Ðức Phật bảo ngài Tu Bồ Ðề:
          - Có đại Bồ-Tát lúc hành bố thí ba la mật, hoặc thấy chúng sanh đói rét y phục rách rưới phải phát nguyện rằng: trong thời gian tôi hành bố thí ba la mật đó, nguyện lúc tôi được thành Phật, chúng sanh trong cõi nước tôi không có sự đói rét như vậy. Những đồ dùng đồ uống ăn y phục như cõi trời Tứ Vương, trời Ðao Lợi, trời Dạ Ma, trời Ðâu Xuất, trời Hóa Lạc, trời Tha Hóa Tự Tại.
          Này Tu Bồ Ðề! Ðại Bồ-Tát tu hành như vậy thì có thể đầy đủ bố thí ba la mật gần kề vô thượng bồ đề.
          Lại này Tu Bồ Ðề! Lúc hành trì giới ba la mật, đại Bồ-Tát thấy chúng sanh sát sanh trộm cướp nhẫn đến tà kiến bị chết yểu nhiều bịnh xấu tướng thiếu oai đức, nghèo hèn tàn tật, phải phát nguyện rằng: Theo thời gian tôi hành trì giới ba la mật đây, nguyện lúc tôi thành Phật, chúng sanh trong cõi nước tôi không có nghiệp ác và báo xấu như vậy.
          Này Tu Bồ Ðề! Ðại Bồ-Tát tu hành như vậy thì có thể đầy đủ trì giới ba la mật gần kề vô thượng bồ đề.
          Lại này Tu Bồ Ðề! Lúc hành nhẫn nhục ba la mật, đại Bồ-Tát thấy chúng sanh giận thù mắng nhiếc đánh đập tàn sát lẫn nhau phải phát nguyện rằng: Theo thời giantôi hành nhẫn nhục ba la mật đây nguyện lúc tôi thành Phật, chúng sanh trong cõi nước tôi không có những sự đó, tất cả đều xem nhau như cha như mẹ, như anh chị em, như thiện trí thức, đều có lòng từ bi.
          Này Tu Bồ Ðề! Ðại Bồ-Tát tu hành như vậy thì có thể đầy đủ nhẫn nhục ba la mật gần kề vô thượng bồ đề.
          Lại này Tu Bồ Ðề! Lúc thật hành tinh tấn ba la mật, đại Bồ-Tát thấy chúng sanh lười biếng chẳng siêng tu pháp lành rời bỏ ba thừa Thanh Văn, Bích Chi Phật, Phật thừa, phải phát nguyện rằng: Theo thời gian tôi hành tinh tấn ba la mật, nguyện lúc tôi thành Phật, chúng sanh trong cõi nước tôi không có sự như vậy, tất cả đều siêng tu tinh tấn, đều được đắc độ nơi pháp tam thừa.
          Này Tu Bồ Ðề! Ðại Bồ-Tát tu hành như vậy có thể đầy đủ tinh tấn ba la mật gần kề vô thượng bồ đề.
          Lại này Tu Bồ Ðề! Lúc hành thiền ba la mật, đại Bồ-Tát thấy chúng sanh bị ngũ cái che trùm: dâm dục, giận thù, ngủ nghỉ, điệu hối, nghi ngờ, mất thiền, mất định, mất vô lượng tâm, phải phát nguyện rằng: theo thời gian tôi tu thiền ba la mật, nguyện lúc tôi thành Phật, chúng sanh cõi nước tôi không có sự như vậy.
          Này Tu Bồ Ðề! Ðại Bồ-Tát tu hành như vậy có thể đầy đủ thiền na ba la mật gần kề vô thượng bồ đề.
          Lại này Tu Bồ Ðề! Lúc hành bát-Nhã ba la mật, đại Bồ-Tát thấy chúng sanh ngu si mất chánh kiến thế gian xuất thế gian hoặc cho rằng không n ghiệp không nhơn duyên nghiệp, hoặc cho rằng thân là thường còn, hoặc cho rằng đoạn diệt, hoặc nói là vô sở hữu, phải phát nguyện rằng: Theo thời gian tôi hành Bát-Nhã ba la mật tịnh Phật quốc độ thành tựu chúng sanh, nguyện lúc tôi thành Phật chúng sanh trong cõi nước tôi không có sự như vậy.
          Này Tu Bồ Ðề! Ðại Bồ-Tát tu hành như vậy thì có thể đầy đủ Bát-Nhã ba la mật gần kề vô thượng bồ đề.
          Lại này Tu Bồ Ðề! Lúc hành sáu ba la mật, đại Bồ-Tát thấy chúng sanh an trụ nơi ba tụ: một là chánh định tụ, hai là tà định tụ, ba là bất định tụ, phải phát nguyện rằng: Theo thời gian tôi hành lục ba la mật tịnh Phật quốc độ thành tựu chúng sanh, nguyện lúc tôi thành Phật, chúng sanh trong cõi nước tôi không có tà định tụ cũng không có danh từ tà tụ.
          Này Tu Bồ Ðề! Ðại Bồ-Tát tu hành như vậy có thể đầy đủ sáu ba la mật gần kề nhứt thiết chủng trí.
          Lại này Tu Bồ Ðề! Lúc thật hành sáu ba la mật, đại Bồ-Tátt hấy chúng sanh địa ngục ngạ quỷ và súc sanh, phải phát nguyện rằng: Theo thời gian tôi tu hành sáu ba la mật tịnh Phật quốc độ thành tựu chúng sanh, nguyện lúc tôi thành Phật trong cõi nước tôi không có ba ác đạo cũng không có danh từ ba ác đạo.
          Này Tu Bồ Ðề! Ðại Bồ-Tát tu hành như vậy thì có thể đầy đủ sáu ba la mật gần kề nhứt thiết chủng trí.
          Lại này Tu Bồ Ðề! Lúc hành sáu ba la mật, đại Bồ-Tát thấy mặt đất gai chông hầm hố gò mương rãnh nhơ uế, phải phát nguyện rằng: Theo thời gian tôi hành sáu ba la mật, nguyện lúc tôi thành Phật, cõi nước tôi không có như vậy, mặt đất bằng phẳng như bàn tay.
          Này Tu Bồ Ðề! Ðại Bồ-tát tu hành như vậy có thể đầy đủ sáu ba la mật gần kề nhứt thiết chủng trí.
          Lại này Tu Bồ Ðề! Lúc hành sáu ba la mật, đại Bồ-Tát thấy cõi này thuần đất, phải phát nguyện rằng: Theo thời gian tôi hành sáu ba la mật, nguyện lúc tôi thành Phật, cõi nước tôi toàn vàng ròng làm cát trải khắp.
          Này Tu Bồ Ðề! Ðại Bồ-Tát tu hành như vậy có thể đầy đủ sáu ba la mật gần kề nhứt thiết chủng trí.
          Lại này Tu Bồ Ðề! Lúc hành sáu ba la mật, đại Bồ-Tát thấy chúng sanh luyến trước, phải phát nguyện rằng: Theo thời gian tôi hành sáu ba la mật tịnh Phật quốc độ thành tựu chúng sanh, nguyện lúc tôi thành Phật, chúng sanh trong cõi nước tôi không có luyến trước như vậy.
          Này Tu Bồ Ðề! Ðại Bồ-Tát tu hành như vậy có thể đầy đủ sáu ba la mật gần kề nhứt thiết chủng trí.
          Lại này Tu Bồ Ðề! Lúc thật hành sáu ba la mật, đại Bồ-Tát thấy bốn giai cấp trong chúng sanh: Sát đế lơị, Bà la môn, Tỳ xá, Thủ đà la, phải phát nguyện rằng: Theo thời gian tôi hành sáu ba la mật tịnh Phật quốc độ thành tựu chúng sanh, nguyện lúc tôi thành Phật, trong cõi nước tôi không có danh từ bốn giai cấp.
          Này Tu Bồ Ðề! Ðại Bồ-Tát tu hành như vậy có thể đầy đủ sáu ba la mật gần vô thượng bồ đề.
          Lại này Tu Bồ Ðề! Lúc  hành sáu ba la mật, đại Bồ-Tát thấy chúng sanh có những hạng hạ trung thượng, có nhà hạ trung thượng, phải phát nguyện rằng: Theo thời gian tôi hành sáu ba la mật tịnh Phật quốc độ thành tựu chúng sanh, nguyện lúc tôi thành Phật, chúng sanh trong cõi nước tôi không có ưu liệt như vậy.
          Này Tu Bồ Ðề! Ðại Bồ-Tát tu hành như vậy có thể đầy đủ sáu ba la mật gần nhứt thiết trí.
          Lại này Tu Bồ Ðề! Ðại Bồ-Tát lúc hành sáu ba la mật thấy chúng sanh có thân hình dị biệt, phải phát nguyện rằng: Theo thời gian tôi hành sáu ba la mật tịnh Phật quốc độ thành tựu chúng sanh nguyện lúc tôi thành Phật, chúng sanh trong cõi nước tôi không có thân hình dị biệt nhau, tất cả đều xinh đẹp đoan trang sạch sẽ đầy đủ tướng hảo.
          Này Tu Bồ Ðề! Ðại Bồ-tát tu hành như vậy thì có thể đầy đủ sáu ba la mật gần nhứt thiết chủng trí.
          Lại này Tu Bồ Ðề! Ðại Bồ-Tát lúc hành sáu ba la mật thấy chúng sanh có chúa có tôi, phải phát nguyện rằng: Theo thời gian tôi hành sáu ba la mật tịnh Phật quốc độ thành tựu chúng sanh, nguyện lúc tôi thành Phật cõi nước tôi không có danh từ chúa tôi cũng không có hình tượng dị biệt, chỉ trừ đức Phật Pháp Vương.
          Này Tu Bồ Ðề! Ðại Bồ-Tát tu hành như vậy, thì có thể đầy đủ sáu ba la mật gần nhứt thiết chủng trí.
          Lại này Tu Bồ Ðề! Ðại Bồ-Tát lúc hành sáu ba la mật thấy chúng snah chia ra sáu loài khác nhau, phải phát nguyện rằng: Theo thời gian tôi hành sáu ba la mật tịnh Phật quốc độ thành tựu chúng sanh, nguyện lúc tôi thành Phật cõi nước tôi không có sáu loài cũng không có danh từ sáu loài: địa ngục, ngạ quỷ, súc sanh, nhơn loại, chư thần, chư Thiên, tất cả chúng sanh trong cõi nước tôi đều đồng tu hành tứ niệm xứ đến bát thánh đạo.
          Này Tu Bồ Ðề! Ðại Bồ-Tát tu hành như vậy thì có thể đầy đủ sáu ba la mật gần nhứt thiết chủng trí.
          Lại này Tu Bồ Ðề! Ðại Bồ-Tát lúc hành sáu ba la mật thấy chúng sanh có bốn loài sanh: noãn, thai, thấp và hóa sanh phải phát nguyện rằng: Theo thời gian tôi hành sáu ba la mật tịnh Phật quốc độ thành tựu chúng sanh, nguyện lúc tôi thành Phật, trong cõi nước tôi tất cả chúng sanh chỉ có hóa sanh mà không ba thứ sanh kia.
          Này Tu Bồ Ðề! Ðại Bồ-Tát tu hành như vậy thì có thể đầy đủ sáu ba la mật gần nhứt thiết chủng trí.
          Lại này Tu Bồ Ðề! Ðại Bồ-Tát lúc hành sáu ba la mật thấy chúng sanh không có ngũ thần thông phải phát nguyện rằng: Theo thời gian tôi hành sáu ba la mật tịnh Phật quốc độ thành tựu chúng sanh, nguyện lúc tôi thành Phật tất cả chúng sanh trong cõi nước tôi đều được ngũ thần thông.
          Này Tu Bồ Ðề! Ðại Bồ-Tát tu hành như vậy thì có thể đầy đủ sáu ba la mật gần nhứt thiết chủng trí.
          Lại này Tu Bồ Ðề! Ðại Bồ-Tát lúc hành sáu ba la mật thấy chúng sanh đại tiểu tiện ô uế, phải phát nguyện rằng: Theo thời gian tôi hành sáu ba la mật tịnh Phật quốc độ thành tựu chúng sanh, nguyện lúc tôi thành Phật tất cả chúng sanh cõi nước tôi  đều dùng pháp hỉ làm sự ăn trọn không có đại tiểu tiện ô uế.
          Này Tu Bồ Ðề! Ðại Bồ-Tát tu hành như vậy thì có thể đầy đủ sáu ba la mật gần nhứt thiết chủng trí.
          Lại này Tu Bồ Ðề! Ðại Bồ-Tát lúc hành sáu ba la mật thấy chúng sanh không có quang minh phải phát nguyện rằng: Theo thời gian tôi hành sáu ba la mật tịnh Phật quốc độ thành tựu chúng sanh, nguyện lúc tôi thành Phật tất cả chúng sanh trong cõi nước tôi thân thể đều có ánh sáng.
          Này Tu Bồ Ðề! Ðại Bồ-Tát tu hành như vậy thì có thể đầy đủ sáu ba la mật gần nhứt thiết chủng trí.
          Lại này Tu Bồ Ðề! Ðại Bồ-Tát lúc hành sáu ba la mật thấy có thời tiết giờ ngày tháng năm, phải phát nguyện rằng: lúc tôi thành Phật cõi nước tôi không có danh từ giờ ngày tháng năm.
          Này Tu Bồ Ðề! Ðại Bồ-Tát tu hành như vậy có thể đầy đủ sáu ba la mật gần nhứt thiết chủng trí.
          Lại này Tu Bồ Ðề! Ðại Bồ-Tát lúc hành sáu ba la mật thấy chúgn sanh yểu mạng, phải phát nguyện rằng: lúc tôi thành Phật tất cả chúng sanh trong cõi nước tôi đều sống lâu vô lượng kiếp.
          Này Tu Bồ Ðề! Ðại Bồ-Tát tu hành như vậy thì có thể đầy đủ sáu ba la mật gần nhứt thiết chủng trí.
          Lại này Tu Bồ Ðề! Ðại Bồ-Tát lúc hành sáu ba la mật thấy chúng sanh thân không có tướng hảo, phải phát nguyện rằng: lúc tôi thành Phật chúng sanh trong cõi nước tôi đều đầy đủ ba mươi hai tướng hảo.
          Này Tu Bồ Ðề! Ðại Bồ-Tát tu hành như vậy thì có thể đầy đủ sáu ba la mật gần nhứt thiết chủng trí.
          Lại này Tu Bồ Ðề! Ðại Bồ-Tát lúc hành sáu ba la mật thấy chúng sanh rời lìa thiện căn phải phát nguyện rằng: lúc tôi thành Phật chúng sanh trong cõi nước tôi đều thành tựu thiện căn, do phước đức ấy mà có thể cúng dường chư Phật mười phương.
          Này Tu Bồ Ðề! Ðại Bồ-Tát tu hành như vậy thì có thể đầy đủ sáu ba la mật gần nhứt thiết chủng trí.
          Lại này Tu Bồ Ðề! Ðại Bồ-Tát lúc hành sáu ba la mật thấy chúng sanh có ba độc bốn bịnh phải phát nguyện rằng: Lúc tôi thành Phật, tất cả chúng sanh trong cõi nước tôi không có bốnbịnh hàn nhiệt phong đàm, không có ba độc tham sân si.
          Này Tu Bồ Ðề! Ðại Bồ-Tát tu hành như vậy thì có thể đầy đủ sáu ba la mật gần nhứt thiết chủng trí.
          Lại này Tu Bồ Ðề! Ðại Bồ-Tát lúc hành sáu ba la mật thấy chúng sanh có ba thừa, phải phát nguyện rằng: lúc tôi thành Phật chúng sanh trong cõi nước tôi không có danh từ hai thừa chỉ có thuần một đại thừa.
          Này Tu Bồ Ðề! Ðại Bồ-Tát tu hành như vậy thì có thể đầy đủ sáu ba la mật gần nhứt thiết chủng trí.
          Lại này Tu Bồ Ðề! Ðại Bồ-Tát lúc hành sáu ba la mật thấy chúng sanh có tăng thượng mạn phải phát nguyện rằng: lúc tôi thành Phật chúng sanh trong cõi nước tôi không có danh từ tăng thượng mạn.
          Này Tu Bồ Ðề! Ðại Bồ-Tát tu hành như vậy có thể đầy đủ sáu ba la mật gần nhứt thiết chủng trí.
          Lại này Tu Bồ Ðề! Ðại Bồ-Tát lúc hành sáu ba la mật tự nghĩ quang minh thọ mạng của tôi hữu lượng số tăng thêm hữu hạn, phải phát nguyện rằng: lúc tôi thành Phật quang minh thọ mạng vô lượng số tăng thêm vô hạn.
          Này Tu Bồ Ðề! Ðại Bồ-Tát tu hành như vậy thì có thể đầy đủ sáu ba la mật gần nhứt thiết chủng trí.
          Lại này Tu Bồ Ðề! Ðại Bồ-Tát lúc hành sáu ba la mật phải phát nguyện rằng: Theo thời gian tôi hành sáu ba la mật tịnh Phật quốc độ thành tựu chúng sanh, nguyện lúc tôi thành Phật, cõi nước tôi như hằng sa quốc độ của chư Phật.
          Này Tu Bồ Ðề! Ðại Bồ-Tát tu hành như vậy thì có thể đầy đủ sáu ba la mật gần nhứt thiết chủng trí.
          Lại này Tu Bồ Ðề! Lúc hành sáu ba la mật, đại Bồ-Tát nên nghĩ rằng đầu đường sanh tử dài, chúng sanh tánh nhiều, nhưng bờ sanh tử như hư không. Trong đó thiệt không có sanh tử cũng không có ai giải thoát.
          Này Tu Bồ Ðề! Ðại Bồ-Tát tu  hành như vậy thì có thể đầy đủ sáu ba la mật gần nhứt thiết chủng trí.

 

--o0o--