- 03. PHẨM XÁ-LÊ TỬ TƯƠNG
ƯNG
- Tôi nghe như
vầy:
- Một thời Phật du hóa tại nước Xá-vệ,
trong rừng Thắng lâm, vườn Cấp cô độc.
- Bấy giờ Tôn giả Xá-lê Tử bảo các Tỳ-kheo
rằng:
- “Này chư Hiền, hôm nay tôi sẽ nói năm
pháp trừ não[02]
cho các vị, hãy lắng nghe, hãy khéo suy nghĩ”.
- Các vị Tỳ-kheo vâng lời lắng nghe.
- Tôn giả Xá-lê Tử nói rằng:
- “Những gì là năm? Này chư Hiền, hoặc có
một người thân hành không thanh tịnh, nhưng khẩu hành thanh
tịnh[03].
Nếu người có trí thấy, giả sử sanh hờn giận, phải nên trừ bỏ[04].
- “Lại nữa, này chư Hiền, hoặc một người
hoặc khẩu hành không thanh tịnh nhưng thân hành thanh tịnh.
Nếu người có trí thấy, giả sử sanh hờn giận, phải nên trừ
bỏ.
- “Lại nữa, này chư Hiền, hoặc một người
thân hành không thanh tịnh, khẩu hành không thanh tịnh,
nhưng tâm có chút thanh tịnh. Nếu người có trí thấy, giả sử
sanh hờn giận, phải nên trừ bỏ.
- “Lại nữa, này chư Hiền, hoặc một người
thân hành không thanh tịnh, khẩu và ý hành không thanh tịnh.
Nếu người có trí thấy, giả sử sanh hờn giận, phải nên trừ
bỏ.
- “Lại nữa, này chư Hiền, hoặc một người
thân hành thanh tịnh, khẩu và ý hành thanh tịnh. Nếu người
có trí thấy, giả sử sanh hờn giận, phải nên trừ bỏ.
- “Này chư Hiền, hoặc có một người thân
hành không thanh tịnh, nhưng khẩu hành thanh tịnh. Nếu người
có trí thấy, giả sử sanh hờn giận, phải nên trừ bỏ như thế
nào?[05]
Này chư Hiền, cũng như Tỳ-kheo A-luyện-nhã[06]
thọ trì y áo phấn tảo[07],
thấy vải xấu vất trong đống rác, dơ dáy hoặc vì bị đại tiện;
hoặc tiểu tiện, nước mũi, nước miếng và các đồ bất tịnh khác
thấm dơ. Thấy rồi, tay trái cầm lên; tay phải căng rộng ra;
nếu chẳng phải bị đại tiện, tiểu tiện, nước mũi, nước miếng
và các đồ bất tịnh khác thấm dơ, lại không có rách lủng,
liền xếp cất lấy. Cũng vậy, này chư Hiền, hoặc một người
thân hành không thanh tịnh, nhưng khẩu hành thanh tịnh, chớ
nghĩ thân hành không thanh tịnh của người kia, chỉ nghĩ đến
khẩu hành thanh tịnh của người kia. Nếu người có trí thấy,
giả sử sanh hờn giận, phải nên trừ bỏ như vậy.
- “Này chư Hiền, hoặc một người hoặc khẩu
hành không thanh tịnh nhưng thân hành thanh tịnh. Nếu người
có trí thấy, giả sử sanh hờn giận; nên trừ bỏ như thế nào?
Này chư Hiền, cũng như cách thôn xóm không xa, có hồ nước
rất sâu, rêu cỏ che lấp; nếu có người đi đến, rất nóng bức,
phiền muộn, đói khát, mệt mỏi, bị gió nóng bức bách. Người
ấy đến hồ rồi, cởi áo để trên bờ, liền nhảy xuống hồ, hai
tay khoát rêu ra, khoan khoái mặc tình tắm rửa, trừ bỏ nóng
bức, phiền muộn, đói khát, mệt mỏi. Cũng vậy, này chư Hiền,
hoặc một người khẩu không tịnh hạnh, nhưng thân tịnh hạnh.
Đừng nghĩ về khẩu hành không thanh tịnh nhưng thân hành
thanh tịnh. Nếu người có trí thấy, giả sử sanh hờn giận; nên
đoạn trừ như vậy.
- “Này chư Hiền, hoặc một người thân hành
không thanh tịnh, khẩu hành không thanh tịnh, nhưng tâm có
chút thanh tịnh. Nếu người có trí thấy, giả sử sanh hờn
giận, phải nên trừ bỏ như thế nào? Này chư Hiền, như trên
con đường ngã tư có nước trong dấu chân trâu. Nếu có người
đi đến, vì quá nóng bức, phiền muộn, đói khát, mệt mỏi, gió
nóng bức bách. Người ấy nghĩ thế này: ‘Mặc dù nước trong lổ
chân trâu ở ngã tư đường này ít, nếu ta dùng tay hoặc lá cây
múc lấy, thì sẽ quậy thành đục ngầu, không thể trừ bỏ sự
nóng bức vô cùng, phiền muộn, đói khát, mệt mỏi, cho ta. Ta
hãy nên quỳ xuống, tay và đầu gối áp sát mặt đất, dùng miệng
uống nước’. Người ấy liền quỳ dài xuống, tay và đầu gối áp
sát mặt đất, dùng miệng uống nước. Người ấy liền trừ được sự
nóng bức vô cùng, phiền muộn, đói khát, mệt mỏi. Cũng vậy,
này chư Hiền, hoặc có người thân hành không thanh tịnh, khẩu
hành không thanh tịnh, nhưng tâm có chút thanh tịnh, chớ nên
nghĩ đến thân hành không thanh tịnh, khẩu hành không thanh
tịnh, chỉ nên nghĩ đến tâm có chút thanh tịnh của người ấy.
Này chư Hiền, nếu người có trí thấy, giả sử sanh hờn giận;
nên đoạn trừ như vậy.
- “Này chư Hiền, hoặc một người thân hành
không thanh tịnh, khẩu và ý hành không thanh tịnh. Nếu người
có trí thấy, giả sử sanh hờn giận, phải nên trừ bỏ như thế
nào? Này chư Hiền, cũng như có người đi xa trên con đường
dài; nửa đường mắc bệnh rất là khốn đốn, héo hắt, cô độc,
không bạn bè; thôn xóm phía sau càng lúc càng xa mà thôn xóm
phía trước lại chưa đến. Nếu có người đi đến, đứng bên cạnh,
thấy người bộ hành này đi xa trên con đường dài, nửa đường
mắc bệnh rất là khốn đốn, héo hắt, cô độc, không bạn bè,
thôn xóm phía sau càng lúc càng xa mà thôn xóm phía trước
thì chưa đến. Người kia nếu được người chăm sóc, từ giữa
cánh đồng xa xôi dắt đến thôn ấp, cho uống thang thuốc hay,
bồi dưỡng bằng đồ ngon mỹ diệu, được chăm sóc kỹ lưỡng; như
vậy người ấy chắc chắn được lành bớt. Đó là người kia có
lòng thương xót, có từ niệm đối với người bệnh này. Cũng
vậy, này chư Hiền, hoặc một người thân hành không thanh
tịnh, khẩu và ý hành không thanh tịnh. Nếu người có trí
thấy, nên nghĩ thế này: ‘Vị này thân hành không thanh tịnh,
khẩu và ý hành không thanh tịnh, đừng để cho vị này do bởi
thân hành không thanh tịnh, khẩu và ý hành không thanh tịnh,
mà khi thân hoại mạng chung thẳêng đến ác xứ, sanh vào địa
ngục. Nếu vị này gặp thiện tri thức, sẽ bỏ thân hành không
thanh tịnh để tu thân hành thanh tịnh; trừ bỏ khẩu và ý hành
không thanh tịnh để tu khẩu và ý hành thanh tịnh. Do vậy, vị
này sẽ do thân hành thanh tịnh, khẩu và ý hành thanh tịnh,
nên khi thân hoại mạng chung chắc chắn sanh đến thiện xứ,
cho đến sanh thiên giới’. Đó là vị kia có lòng thương xót,
có từ niệm đối với vị này. Nếu người có trí mà sanh lòng hờn
giận, nên đoạn trừ như vậy.
- Này chư Hiền, hoặc có một người thân hành
thanh tịnh, khẩu và ý hành thanh tịnh. Nếu người có trí
thấy, giả sử sanh hờn giận, phải nên trừ bỏ như thế nào? Này
chư Hiền, cũng như ngoài thôn xóm không xa, có hồ nước tốt,
đã trong lại ngọt, đáy sâu bằng phẳng, đầy đặn, cỏ biếc ngập
bờ, bốn phía có cây cỏ. Nếu có người đến, rất nóng bức,
phiền muộn, đói khát, mệt mỏi, gió nóng bức bách. Người kia
đến bờ rồi, cởi áo để trên bờ, nhảy xuống hồ, khoan khoái
mặc tình tắm rửa, trừ bỏ sự nóng bức, phiền muộn, đói khát,
mệt mỏi. Cũng vậy, này chư Hiền, hoặc có một người thân hành
thanh tịnh, khẩu và ý hành thanh tịnh, hãy thường nên nghĩ
đến thân hành thanh tịnh, khẩu và ý hành thanh tịnh của
người đó. Nếu người có trí thấy mà sanh hờn giận, nên trừ bỏ
như vậy.
- “Này chư Hiền năm pháp trừ não mà tôi vừa
nói, chính do vậy mà được nói”.
- Tôn giả Xá-lê Tử thuyết như vậy. Các
Tỳ-kheo sau khi nghe Tôn giả thuyết, hoan hỷ phụng hành.
-
-
Chú Thích:
-
[01] Thí dụ về
nước. Tương đương Pāli: A. V.162. Āghātavinaya (kềm chế sự
hờn giận).
-
[02] Ngũ trừ não
pháp. Pāli: pañca āghātapaivinayā, năm yếu tố kềm
chế sự hờn giận.
-
[03] Hán: Pāli: aprisuhakāyasamācāro
thân hành bất tịnh khẩu hành tịnh hoti
parisuddhavacīsamācāro, có hành vi của thân không trong sạch
nhưng hành vi của miệng trong sạch.
-
[04] Pāli:
evārupe... puggale āghāto paivinetabbo, sự hờn giận cần
được kềm chế đối với người như vậy.
-
[05] Nghĩa là, làm
cách nào để không khởi tâm hơn giận đối với con người như
vậy.
-
[06] A-luyện-nhã
Tỳ-kheo. Pāli: araññaka-bhikkhu, Tỳ-kheo sống trong
rừng vắng; không sống trong các tinh xá.
-
[07] Hán: trì phấn
tảo y. Pāli: pasakulika, người tu theo hạnh chỉ mặc
y phục từ vải đã bị liệng bỏ như là rác.
