ĐẠI KINH KHỔ UẨN
(Mahadukkhakkhandhasutta)
Tôi nghe như vầy:
Một thời, Thế Tôn ở Savatthi, tại Jetavana (Kỳ-đà
Lâm), trong vườn ông Anathapindika (Cấp Cô Độc). Lúc ấy nhiều
Tỷ-kheo buổi sáng đắp y, cầm y bát, vào thành Savatthi khất
thực. Rồi các Tỷ-kheo ấy suy nghĩ: "Nay còn quá sớm để đi khất
thực ở Savatthi. Chúng ta hãy đi đến ngôi vườn các Du sĩ ngoại
đạo". Các Tỷ-kheo ấy đi đến ngôi vườn các Du sĩ ngoại đạo, nói
lên những lời chúc tụng hỏi thăm xã giao rồi ngồi xuống một bên.
Các Du sĩ ngoại đạo ấy nói với các Tỷ-kheo đang ngồi xuống một
bên.
– Chư Hiền, Sa-môn Gotama nêu rõ sự hiểu biết hoàn
toàn về các dục, chúng tôi cũng nêu rõ sự hiểu biết hoàn toàn về
các dục. Chư Hiền, Sa-môn Gotama nêu rõ sự hiểu biết hoàn toàn
về các sắc pháp, chúng tôi cũng nêu rõ sự hiểu biết hoàn toàn về
các sắc pháp. Chư Hiền, Sa-môn Gotama nêu rõ sự hiểu biết hoàn
toàn về các cảm thọ, chúng tôi cũng nêu rõ sự hiểu biết hoàn
toàn về các cảm thọ. Chư Hiền, ở đây có sự đặc thù nào, sự dị
biệt nào, sự sai khác nào giữa Sa-môn Gotama và chúng tôi về vấn
đề thuyết pháp hay vấn đề giáo huấn?
Các Tỷ-kheo ấy không hoan hỷ cũng không chỉ trích
những lời nói các Du sĩ ngoại đạo, không hoan hỷ, không chỉ
trích, các Tỷ-kheo từ chỗ ngồi đứng dậy, từ biệt với ý nghĩ:
"Chúng ta sẽ học ý nghĩa lời nói này từ Thế Tôn".
Rồi các Tỷ-kheo ấy, sau khi khất thực ở Savatthi,
khi ăn xong và đi khất thực trở về, liền đến chỗ Thế Tôn ở, đảnh
lễ Ngài và ngồi xuống một bên. Sau khi ngồi xuống một bên, các
Tỷ-kheo ấy bạch Thế Tôn:
– Bạch Thế Tôn, ở đây chúng con buổi sáng đắp y, cầm
y bát vào thành Savatthi khất thực. Bạch Thế Tôn, rồi chúng con
suy nghĩ: "Nay còn quá sớm để đi khất thực ở Savatthi. Chúng ta
hãy nghĩ đến ngôi vườn các Du sĩ ngoại đạo". Bạch Thế Tôn, rồi
chúng con đi đến ngôi vườn các Du sĩ ngoại đạo, sau khi đến
xong, nói lên những lời chúc tụng hỏi thăm xã giao rồi ngồi
xuống một bên, Bạch Thế Tôn, các Du sĩ ngoại đạo ấy nói với
chúng con đang ngồi một bên: "Chư Hiền, Sa-môn Gotama nêu rõ sự
hiểu biết hoàn toàn về các dục, chúng tôi cũng nêu rõ sự hiểu
biết hoàn toàn về các dục. Chư Hiền, Sa-môn Gotama nêu rõ sự
hiểu biết hoàn toàn về các sắc pháp, chúng tôi cũng nêu rõ sự
hiểu biết hoàn toàn về các sắc pháp. Chư Hiền, Sa-môn Gotama nêu
rõ sự hiểu biết hoàn toàn về các cảm thọ, chúng tôi cũng nêu rõ
sự hiểu biết hoàn toàn về các cảm thọ. Chư Hiền ở đây có sự đặc
thù nào, sự dị biệt nào, sự sai khác nào giữa Sa-môn Gotama và
chúng tôi về vấn đề thuyết pháp hay vấn đề giảng huấn?" Bạch Thế
Tôn, chúng con không hoan hỷ, không chỉ trích những lời nói các
Du sĩ ngoại đạo. Không hoan hỷ, không chỉ trích, chúng con từ
chỗ ngồi đứng dậy, từ biệt với ý nghĩ: "Chúng ta sẽ học ý nghĩa
lời nói này từ Thế Tôn".
– Này các Tỷ-kheo, các Du sĩ ngoại đạo nói như vậy
cần được trả lời như sau: "Chư Hiền, thế nào là vị ngọt các dục?
Thế nào là sự nguy hiểm, thế nào là sự xuất ly? Thế nào là vị
ngọt các sắc pháp, thế nào là sự nguy hiểm, thế nào là sự xuất
ly? Thế nào là vị ngọt các cảm thọ, thế nào là sự nguy hiểm, thế
nào là sự xuất ly?" Này các Tỷ-kheo, khi được hỏi vậy, các Du sĩ
ngoại đạo không thể trả lời được và sẽ bị mắc vào các khó khăn
khác. Vì sao vậy? Này các Tỷ-kheo, vì vấn đề này không thuộc khả
năng hiểu biết của họ. Này các Tỷ-kheo, Ta không thấy một ai
trong thế giới này với chư Thiên, Mara, Phạm thiên, với chúng
Sa-môn, Bà-la-môn, với chư Thiên và loài Người, mà câu trả lời
các câu hỏi được chấp nhận, trừ Như Lai, đệ tử Như Lai và những
ai được nghe hai vị này.
Và này các Tỷ-kheo, thế nào là vị ngọt các dục? Này
các Tỷ-kheo, có năm pháp tăng trưởng dục này: Các sắc pháp do
nhãn căn nhận thức, khả ái, khả lạc, khả ý, khả hỷ, tương ứng
với dục, hấp dẫn, các tiếng do nhĩ căn nhận thức... các hương do
tỷ căn nhận thức... các vị do thiệt căn nhận thức... các xúc do
thân căn nhận thức, khả ái, khả lạc, khả ý, khả hỷ, tương ứng
với dục, hấp dẫn. Này các Tỷ-kheo, có năm pháp tăng trưởng dục
như vậy. Này các Tỷ-kheo, y cứ vào năm pháp tăng trưởng dục này,
có lạc hỷ khởi lên, như vậy là vị ngọt các dục.
Này các Tỷ-kheo, thế nào là sự nguy hiểm các dục? Ở
đây, này các Tỷ-kheo, có thiện nam tử nuôi sống với nghề nghiệp,
như đếm ngón tay, như tính toán, như ước toán, như làm ruộng,
như buôn bán, như chăn bò, như bắn cung, như làm công cho vua,
như làm một nghề nào khác. Người ấy phải chống đỡ lạnh, phải
chống đỡ nóng, phải chịu đựng sự xúc chạm của ruồi, muỗi, gió,
sức nóng, mặt trời, các loài bò sát, bị chết đói chết khát. Này
các Tỷ-kheo, như vậy là sự nguy hiểm các dục, thiết thực hiện
tại, thuộc khổ uẩn, lấy dục làm nhân, lấy dục làm duyên, là
nguồn gốc của dục, là nguyên nhân của dục. Này các Tỷ-kheo, nếu
thiện nam tử ấy nỗ lực như vậy, tinh cần như vậy, tinh tấn như
vậy, nhưng các tài sản ấy không được đến tay mình, vị ấy than
vãn, buồn phiền khóc than, đấm ngực, mê man bất tỉnh: "Ôi! Sự nỗ
lực của ta thật sự là vô ích, sự tinh cần của ta thật sự không
kết quả". Này các Tỷ-kheo, như vậy, là sự nguy hiểm các dục...
(như trên)... là nguyên nhân của dục. Này các Tỷ-kheo, nếu thiện
nam tử ấy nỗ lực như vậy, tinh cần như vậy, tinh tấn như vậy, và
các tài sản ấy được đến tay mình, vì phải hộ trì các tài sản ấy,
vị ấy cảm thọ sự đau khổ, ưu tư: "Làm sao các vu húa khỏi cướp
đoạt chúng, làm sao trộm cướp khỏi cướp đoạt chúng, làm sao lửa
khỏi đốt cháy, nước khỏi cuốn trôi, hay các kẻ thừa tự không
xứng đáng khỏi cướp đoạt chúng?" Dầu vị ấy hộ trì như vậy, giữ
gìn như vậy, vu húa vẫn cướp đoạt các tài sản ấy, trộm cướp vẫn
cướp đoạt, lửa vẫn đốt cháy, nước vẫn cuốn trôi hay các kẻ thừa
tự không xứng đáng vẫn cướp đoạt chúng. Vị ấy than vãn, buồn
phiền, khóc than, đấm ngực, mê man bất tỉnh: "Cái đã thuộc của
ta, nay ta không có nữa". Này các Tỷ-kheo, như vậy là sự nguy
hiểm các dục... (như trên)... là nguyên nhân của dục. Lại nữa,
này các Tỷ-kheo, do dục làm nhân, do dục làm duyên, do dục làm
nguyên nhân, do chính dục làm nhân, vua tranh đoạt với vua,
Sát-đế-lỵ tranh đoạt với Sát-đế-lỵ, Bà-la-môn tranh đoạt với
Bà-la-môn, gi hủ tranh đoạt với gi hủ, mẹ tranh đoạt với con,
con tranh đoạt với mẹ, cha tranh đoạt với con, con tranh đoạt
với cha, anh em tranh đoạt với anh em, anh tranh đoạt với chị,
chị tranh đoạt với anh, bạn bè tranh đoạt với bạn bè. Khi họ đã
dấn mình vào tranh chấp, tranh luận, tranh đoạt; họ công phá
nhau bằng tay; họ công phá nhau bằng đá; họ công phá nhau bằng
gậy; họ công phá nhau bằng kiếm. Ở đây họ đi đến tử vong, đi đến
sự đau khổ gần như tử vong. Này các Tỷ-kheo, như vậy là sự nguy
hiểm các dục... (như trên)... là nguyên nhân của dục. Lại nữa,
này các Tỷ-kheo, do dục làm nhân... do chính dục làm nhân, họ
cầm mâu và thuẫn, họ đeo cung và tên, họ dàn trận hai mặt, và
tên được nhắm bắn nhau, đao được quăng ném nhau, kiếm được vung
chém nhau. Họ bắn đâm nhau bằng tên, họ quăng đâm nhau bằng đao,
họ chặt đầu nhau bằng kiếm. Ở đây họ đi đến tử vong, đi đến sự
đau khổ gần như tử vong. Này các Tỷ-kheo, như vậy là sự nguy
hiểm các dục... (như trên)... là nguyên nhân của dục. Lại nữa,
này các Tỷ-kheo, do dục làm nhân... do chính dục làm nhân, họ
cầm mâu và thuẩn, họ đeo cung và tên, họ công phá thành quách
mới trét vôi hồ và tên được nhắm bắn nhau, đao được quăng ném
nhau, kiếm được vung chém nhau. Ở đây, họ bắn đâm nhau bằng tên,
họ quăng đâm nhau bằng đao, họ đổ nước phân sôi, họ đè bẹp nhau
bằng đá, họ chặt đầu nhau bằng kiếm. Ở đây họ đi đến tử vong, đi
đến sự đau khổ gần như tử vong. Này các Tỷ-kheo, như vậy là sự
nguy hiểm các dục... (như trên)... là nguyên nhân của dục. Lại
nữa, này các Tỷ-kheo, do dục làm nhân... do chính dục làm nhân,
họ đột nhập nhà cửa, họ cướp giật đồ đạc, họ hành động như kẻ
cướp, họ phục kích các đường lớn, họ đi đến vợ người. Các vu húa
khi bắt được một người như vậy liền áp dụng nhiều hình phạt sai
khác. Họ đánh bằng roi, họ đánh bằng gậy, họ đánh bằng côn, họ
chặt tay, họ chặt chân, họ chặt tay chân, họ xẻo tai, họ cắt
mũi, họ xẻo tai cắt mũi, họ dùng hình phạt vạc dầu, họ dùng hình
phạt bối đồi hình (xẻo đỉnh đầu thành hình con sò), họ dùng hình
phạt la hầu khẩu hình... Hỏa man hình (lấy lửa đốt thành vòng
hoa)... chúc thủ hình (đốt tay)... khu hành hình (lấy rơm bện
lại rồi siết chặt)... bì y hình (lấy vỏ cây làm áo)... linh
dương hình (hình phạt con dê núi)... câu nhục hình (lấy câu móc
vào thịt)... tiền hình (cắt thịt thành hình đồng tiền)... khối
trấp hình... chuyển hình... cao đạp đài... họ tưới bằng dầu sôi,
họ cho chó ăn, họ đóng cọc những người sống, họ lấy gươm chặt
đầu. Ở đây họ đi đến tử vong, đi đến sự đau khổ gần như tử vong.
Này các Tỷ-kheo, như vậy là sự nguy hiểm của dục... (như
trên)... là nguyên nhân của dục. Lại nữa, này các Tỷ-kheo, do
dục làm nhân... do chính dục làm nhân, họ sống làm các ác hạnh
về thân, làm các ác hạnh về lời nói, làm các ác hạnh về ý. Do họ
sống làm các ác hạnh về thân, làm các ác hạnh về lời nói, làm
các ác hạnh về ý, khi thân hoại mạng chung, họ sanh vào cõi dữ,
ác thú, đọa xứ, địa ngục. Này các Tỷ-kheo, như vậy là sự nguy
hiểm các dục, đưa đến đau khổ tương lai, là khổ uẩn, do dục làm
nhân, do dục làm duyên, do dục làm nhân duyên, do chính dục làm
nhân.
Này các Tỷ-kheo, thế nào là sự xuất ly các dục. Này
các Tỷ-kheo, đây là sự điều phục dục tham đối với các dục, sự
đoạn trừ dục tham, như vậy là sự xuất ly các dục.
Này các Tỷ-kheo, những Sa-môn, Bà-la-môn nào không
như thật tuệ tri vị ngọt các dục là vị ngọt như vậy, sự nguy
hiểm là sự nguy hiểm như vậy, sự xuất ly là sự xuất ly như vậy,
những vị này nhất định sẽ không như thật tuệ tri các dục của họ,
họ cũng không có thể đặt người khác trong một địa vị tương tự,
nghĩa là như thật tuệ tri các dục, sự kiện như vậy không thể xảy
ra. Này các Tỷ-kheo, những Sa-môn, Bà-la-môn nào như thật tuệ
tri vị ngọt các dục là vị ngọt như vậy, sự nguy hiểm là sự nguy
hiểm như vậy, sự xuất ly là sự xuất ly như vậy, những vị này
nhất định sẽ như thật tuệ tri các dục của họ, họ cũng có thể đặt
người khác trong một địa vị tương tự, nghĩa là như thật tuệ tri
các dục, sự kiện như vậy có xảy ra.
Và này các Tỷ-kheo, thế nào là vị ngọt các sắc pháp?
Này các Tỷ-kheo, như các thiếu nữ Sát-đế-lỵ, thiếu nữ Bà-la-môn
hay thiếu nữ Gi hủ, tuổi khoảng độ mười lăm hay mười sáu tuổi,
không quá lớn, không quá thấp, không quá ốm, không quá mập,
không quá đen, không quá trắng, này các Tỷ-kheo, có phải trong
thời ấy, họ đạt đến mỹ diệu tối thượng, sắc đẹp tối thượng?
– Bạch Thế Tôn, phải.
– Này các Tỷ-kheo, y cứ sắc đẹp mỹ diệu ấy khởi lên
lạc thọ và hỷ thọ, như vậy là vị ngọt các sắc pháp.
Và này các Tỷ-kheo, thế nào là sự nguy hiểm các sắc
pháp? Này các Tỷ-kheo, ở đây người t ó thể thấy bà chị ấy trong
một thời khác, khoảng tám mươi tuổi, chín mươi tuổi hay một trăm
tuổi, già yếu, cong như nóc nhà, lưng còm, phải dựa gậy để chống
đỡ, vừa đi vừa run rẩy, đau ốm, tuổi trẻ đã tận, râu rụng, tóc
bạc, hư rụng, sói đầu, da nhăn, tay chân bị khô đét tái xám. Này
các Tỷ-kheo, các Người nghĩ thế nào? Có phải sự mỹ diệu về sắc
đẹp xưa ki ủa người đó nay đã biến mất và sự nguy hiểm đã hiện
ra?
– Bạch Thế Tôn, sự thật là vậy.
– Này các Tỷ-kheo, như vậy là sự nguy hiểm các sắc
pháp. Lại nữa này các Tỷ-kheo, người t ó thể thấy bà chị ấy bị
bệnh hoạn đau khổ, trầm bệnh, nằm đắm mình trong phân tiểu của
mình, phải có người nâng dậy, phải có người đỡ nằm. Này các
Tỷ-kheo, các Người nghĩ thế nào? Có phải sự mỹ diệu về sắc đẹp
xưa ki ủa người đó nay đã biến mất và sự nguy hiểm đã hiện ra?
– Bạch Thế Tôn, sự thật là vậy.
– Này các Tỷ-kheo, như vậy là sự nguy hiểm các sắc
pháp. Lại nữa, này các Tỷ-kheo, người ta thấy cô gái ấy, thi thể
bị quăng vào nghĩa địa, một ngày hay hai ngày hay ba ngày, thi
thể ấy trương phồng lên, xanh đen lại, nát thối ra. Này các
Tỷ-kheo, các Người nghĩ thế nào? Có phải sự mỹ diệu sắc đẹp xưa
ki ủ ô gái đã biến mất và sự nguy hiểm đã hiện ra?
– Bạch Thế Tôn, sự thật là vậy.
– Này các Tỷ-kheo, như vậy là sự nguy hiểm các sắc
pháp. Lại nữa, này các Tỷ-kheo, người ta thấy cô gái ấy, thi thể
bị quăng vào nghĩa địa, bị các loài quạ ăn, hay bị các loài diều
hâu ăn, hay bị các chim kên ăn, hay bị các loài chó ăn, hay bị
các loài giả can ăn, hay bị các loài côn trùng ăn. Này các
Tỷ-kheo, các Người nghĩ thế nào? Có phải sự mỹ diệu về sắc đẹp
xưa ki ủ ô gái nay đã biến mất và sự nguy hiểm đã hiện ra?
– Bạch Thế Tôn, sự thật là vậy.
– Này các Tỷ-kheo, như vậy là sự nguy hiểm các sắc
pháp. Lại nữa, này các Tỷ-kheo, người ta thấy cô gái ấy, thi thể
bị quăng trong nghĩa địa, với các bộ xương còn liên kết với
nhau, còn dính thịt và máu, còn được các đường gân cột lại...
với các bộ xương còn liên kết với nhau, không còn dính thịt
nhưng còn dính máu, còn được các đường gân cột bộ xương, không
còn thịt, không có máu, còn được gân cột lại, chỉ còn có xương
không dính lại với nhau, rải rác chỗ này chỗ kia, ở đây là xương
tay, ở đây là xương chân, ở đây là xương ống, ở đây là xương bắp
vế, ở đây là xương mông, ở đây là xương sống, ở đây là xương
đầu. Này các Tỷ-kheo, các Người nghĩ thế nào? Có phải sự mỹ diệu
về sắc đẹp xưa ki ủ ô gái nay đã biến mất, và sự nguy hiểm đã
hiện ra?
– Bạch Thế Tôn, sự thật là vậy.
– Này các Tỷ-kheo, như vậy là sự nguy hiểm các sắc
pháp. Lại nữa, này các Tỷ-kheo, người ta thấy cô gái ấy, thi thể
bị quăng vào nghĩa địa, chỉ có toàn xương trắng màu vỏ ốc... chỉ
còn một đống xương lâu hơn một năm... chỉ còn các xương thối trở
thành bột. Này các Tỷ-kheo, các Người nghĩ thế nào? Có phải sự
mỹ diệu về sắc đẹp xưa ki ủ ô gái nay đã biến mất, và sự nguy
hiểm hiện ra?
– Bạch Thế Tôn, sự thật là vậy.
– Này các Tỷ-kheo, như vậy là sự nguy hiểm các sắc
pháp.
Này các Tỷ-kheo và thế nào là sự xuất ly các sắc
pháp? Này các Tỷ-kheo, đây là sự điều phục dục tham đối với các
sắc pháp, sự đoạn trừ dục tham, như vậy là sự xuất ly các sắc
pháp.
Này các Tỷ-kheo, những Sa-môn, Bà-la-môn nào không
như thật tuệ tri vị ngọt các sắc pháp là vị ngọt như vậy, sự
nguy hiểm là sự nguy hiểm như vậy, sự xuất ly là sự xuất ly như
vậy, những vị này nhất định sẽ không như thật tuệ tri các sắc
pháp của họ, họ cũng không có thể đặt người khác trong một địa
vị tương tự, nghĩa là như thật tuệ tri các sắc pháp, sự kiện như
vậy không xảy ra. Này các Tỷ-kheo, những Sa-môn, Bà-la-môn nào
như thật tuệ tri vị ngọt các sắc pháp là vị ngọt như vậy, sự
nguy hiểm là sự nguy hiểm như vậy, sự xuất ly là sự xuất ly như
vậy, những vị này nhất định như thật tuệ tri các sắc pháp của
họ, họ cũng có thể đặt người khác trong một địa vị tương tự,
nghĩa là như thật tuệ tri các sắc pháp, sự kiện như vậy có xảy
ra.
Và này các Tỷ-kheo, thế nào là vị ngọt các cảm thọ?
Ở đây các Tỷ-kheo ly các dục, ly các bất thiện pháp tự chứng và
an trú vào Thiền thứ nhất, một trạng thái hỷ lạc do ly dục sanh,
có tầm có tứ. Này các Tỷ-kheo, trong khi Tỷ-kheo ly dục, ly các
bất thiện pháp, chứng và an trú Thiền thứ nhất... có tầm có tứ,
trong khi ấy, nếu vị ấy không nghĩ đến tự hại, không nghĩ đến
hại người, không nghĩ đến hại cả hai, trong khi ấy vị ấy cảm
giác một cảm thọ vô hại. Này các Tỷ-kheo, tối thượng vô hại ấy,
Ta nói là vị ngọt các cảm thọ. Lại nữa, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo
diệt tầm và tứ, chứng và trú vào Thiền thứ hai, một trạng thái
hỷ lạc do định sanh, không tầm không tứ, nội tỉnh nhất tâm...
Thiền thứ ba... chứng và trú vào Thiền thứ tư, không khổ, không
lạc, xả niệm thanh tịnh. Này các Tỷ-kheo, trong khi Tỷ-kheo xả
lạc xả khổ, diệt hỷ ưu đã cảm thọ trước, chứng và trú Thiền thứ
tư, không khổ, không lạc, xả niệm thanh tịnh, trong khi ấy nếu
vị ấy không nghĩ đến tự hại, không nghĩ đến hại người, không
nghĩ đến hại cả hai, trong khi ấy vị ấy cảm giác một cảm thọ vô
hại. Này các Tỷ-kheo, tối thượng vô hại ấy, Ta nói là vị ngọt
các cảm thọ.
Và này các Tỷ-kheo, thế nào là sự nguy hiểm các cảm
thọ? Này các Tỷ-kheo, các cảm thọ là vô thường, khổ, biến hoại,
như vậy là sự nguy hiểm các cảm thọ.
Và này các Tỷ-kheo, thế nào là sự xuất ly các cảm
thọ? Này các Tỷ-kheo, sự điều phục dục tham đối với các cảm thọ,
sự đoạn trừ dục tham, như vậy gọi là sự xuất ly các cảm thọ.
Này các Tỷ-kheo, những Sa-môn, Bà-la-môn nào không
như thật tuệ tri vị ngọt các cảm thọ là vị ngọt như vậy, sự nguy
hiểm là sự nguy hiểm như vậy, sự xuất ly là sự xuất ly như vậy,
những vị này nhất định sẽ không như thật tuệ tri các cảm thọ của
họ, họ cũng không có thể đặt người khác trong một địa vị tương
tự, nghĩa là như thật tuệ tri các cảm thọ, sự kiện như vậy không
xảy ra. Này các Tỷ-kheo, những Sa-môn, Bà-la-môn nào như thật
tuệ tri vị ngọt các cảm thọ là vị ngọt như vậy, sự nguy hiểm là
sự nguy hiểm như vậy, sự xuất ly là sự xuất ly như vậy, những vị
này nhất định như thật tuệ tri các cảm thọ của họ, họ có thể đặt
các người khác trong một địa vị tương tự, nghĩa là như thật tuệ
tri các cảm thọ, sự kiện như vậy có xảy ra.
Thế Tôn thuyết giảng như vậy. Các Tỷ-kheo ấy hoan
hỷ, tín thọ lời dạy Thế Tôn.