Chua Duoc Su

Phật tử nếu vì tâm địa độc ác mà, một cách không có sự thật, phỉ báng những người hiền lương, những vị thiện đức, những bậc pháp sư, đại sư hòa thượng, đại sư xà lê, quốc chúa, quí nhân, rằng phạm bảy tội nghịch, mười giới nặng... Nhưng, đối với những người nên coi như cha mẹ chú bác anh em trong hàng lục thân ấy, mình phải phát sinh tâm hiếu thuận, tâm từ bi, vậy mà đảo ngược lại, đã không làm như trên, lại còn da thêm sự trái ý, sự tổn thương, khiến họ hảm vào tình trạng khổ tâm, thì phạm tội khinh cấu.

Vật quỉ thần, vật công hữu. Nhưng hết thảy đều là vật có chủ , chính văn tôi chọn để dịch là "quỉ thần quan vật. Nhất thế hữu chủ vật". Trong cách dịch này, "hết thảy đều là vật có chủ", dịch sát là"hết thảy vâểt có chủ". Nếu nói hết thảy vật có chủ thì có nghĩa còn có vật vô chủ và có thể thiêu đốt vật ấy. Nhưng giới này đã kể vật quỉ thần và vật công hữu, thì không còn nhận có vật gì là vô chủ, nên phải dịch như đã dịch. Chưa hết, chính văn câu này có những bản chép hữu chủ vật ra hữu sinh vật, theo đó thì phải dịch "những chỗ có sinh vật"; lại có những bản chép quan vật ra cung vật, hữu chủ vật ra hữu sinh vật, theo đó thì phải dịch "cung miếu và tài vật của quỉ thần; nhưng tất cả những chỗ có sinh vật". Giới này, xét kyՠthì thấy răn sự đốt phá vô trách nhiệm nhiều hơn răn sự đốt phá tàn hại sinh mạng, nên Vạn 60/87B nói chữa hữu chủ ra hữu sinh là sai. Tinh thần giới văn cấm chỉ nhất là đốt rừng. Xét đến bao nhiêu tác dụng trọng đại không thể thay thế của rừng rú mới thấy sự quan trọng của giới này.

Phật tử thì với những người cùng là Phật tử như mình, với ngoại đạo, với kẻ ác, với bà con, với những người quen biết tốt, với ai cũng hướng dẫn cho họ thọ trì kinh luật đại thừa, hướng dẫn cho họ lý giải được nghĩa ý của kinh luật ấy, làm cho họ phát bồ đề tâm; mười tâm phát thú, mười tâm trưởng dưỡng, mười tâm kim cang, ba mươi tâm ấy nhất nhất hướng dẫn cho họ hiểu rõ pháp dụng thứ tự. Nếu là Bồ tát mà vì tâm lý xấu xa, tâm lý hiềm ghét, một cách rất vô lý chỉ dạy cho người kinh luật của nhị thừa thanh văn và học thuyết của ngoại đạo tà kiến thì phạm tội khinh cấu.

Phật tử thì bằng một tâm nguyện tốt đẹp, trước tiên học tập uy nghi và giới pháp của kinh luật đại thừa, lý giải một cách sâu rộng nghĩa lý và ý vị của uy nghi và giới pháp ấy. Rồi thấy các vị Bồ tát mới học mà có người từ trăm dặm ngàn dặm đến cầu học kinh luật đại thừa, thì phải nói cho họ, một cách đúng như chánh pháp, về những khổ hạnh như thiêu đốt thân phần, cánh tay, ngón tay. Nếu thấy họ tỏ ý e ngại sự thiêu đốt ấy, mặc dầu đã được bảo là thiêu đốt để hiến lên chư Phật đi nữa, thì biết không phải là Bồ tát xuất gia. Bồ tát xuất gia thì dẫu đến hổ lang, sư tử và quỉ thần đang đói, cũng nên xả thịt hay tay chân của mình mà cung cấp. Sau khi nói những pháp khổ hạnh rồi, nhất nhất tuần tự nói cho họ về giới pháp chính yếu, làm cho tâm của họ mở rộng, ý của họ giải tỏa. Nếu là Bồ tát mà vì ý niệm lợi lộc nên điều đáng giải đáp không giải đáp, nói một cách rối loạn văn nghĩa của kinh luật đại thừa, không có thứ tự trước sau, nói tóm, nói một cách phỉ báng Tam Bảo, thì phạm tội khinh cấu.

"Không được nói pháp rối loạn" là phải nói một cách tuần tự. Trước hết phải thử nghiệm và nung nấu tâm chí cho người học đạo bằng cách trình bày các pháp khổ hạnh, sau đó ngó được mới dạy Bồ tát giới. Uy nghi và giới pháp của kinh luật đại thừa là chi tiết và giới điều của Bồ tát giới Phạm võng. Thiêu đốt nằm trong nghĩa hy sinh, phóng xả. Thiêu đốt để hiến lên chư Phật là hiến lên chư Phật cái chí nguyện kiên cố như trong sự thiêu đốt. Nhưng đây là nói để thử. Thử coi nói đến hiến lên chư Phật mà họ có mạnh mẽ tâm chí không. Không thì phải dạy bảo từ từ, cốt sao cho họ có được tâm chí kiên cường để thọ trì Bồ tát giới. Đối với thân thể, nói tổng quát, Bồ tát giới Phạm võng bảo trọng (như giới 37 nói) hay khinh xả (như giới này nói) đều cốt để học tập Bồ tát giới.

Phật tử nếu học và tụng Bồ tát giới thì ngày đêm sáu buổi nắm giữ giới ấy trong trí, lý giải ý nghĩa giới ấy, nghĩa là lý giải về tánh của Phật tánh. Là Bồ tát mà không lý giải được một câu đủ nghĩa, một bài chỉnh cú, lý do của giới pháp cũng không rành, lại nói dối trá rằng lý giải được, như vậy là tự lừa đảo mình và lừa đảo người khác. Nên, nhất nhất mù mờ, giới pháp giáo pháp nào cũng không hiểu, vậy mà làm pháp sư truyền thọ giới pháp cho kẻ khác, thì phạm tội khinh cấu.

Đầu giới này có bản chép thêm, theo đó thì phải dịch "nếu Phật tử thì phải học tập 12 thể loại khế kinh, hằng ngày 6 buổi trì tụng Bồ tát giới"... Học và tụng Bồ tát giới là học hiểu và tụng thuộc lòng giới ấy. Ngày đêm sáu buổi: ở chỗ khác là cách nói 24 giờ trên 24 giờ, nhưng ở đây là buổi đầu, buổi giữa và buổi cuối, của ngày và đêm. Nắm giữ trong trí, chính văn là trì, là lấy 1 pháp hạnh để nói 5 pháp hạnh: thọ trì, đọc tụng, chánh ức niệm, giải nghĩa thú, như thuyết hành (hoặc: thọ trì, độc, tụng, giải thuyết, viết chép). Lý giải ý nghĩa giới ấy, nghĩa là lý giải về tánh của Phật tánh là lý giải Bồ tát giới, và sự lý giải Bồ tát giới có nghĩa lý giải về bản nguyên của giới ấy là tánh của Phật tánh. Tánh của Phật tánh là những đức tính của Phật tánh, trong đó có từ bi hiếu thuận diễn thành Bồ tát giới. Lý do của giới pháp là nguyên nhân, trường hợp, chi tiết và tương quan của mỗi giới điều. Người thọ Bồ tát giới, khoan nói để làm thầy truyền giới ấy cho ai, mà chính mình phải học cho thật hiểu và thật thuộc về giới ấy.

Phật tử thì phải đem tâm từ bi mà thực hành sự phóng sinh. Phải nghĩ như vầy: tất cả nam tính là cha ta, tất cả nữ tính là mẹ ta, ta đời đời kiếp kiếp không khi nào không sinh ra từ cha mẹ ấy. Nên sáu đường chúng sinh đều là cha mẹ của ta, ta giết mà ăn là giết mà ăn cha mẹ của mình. Lại cũng giết mà ăn chính thân cũ của mình, vì lẽ hết thảy thể cứng thể lỏng và sức nóng sức động toàn là thân thể cũ của ta. Vì nghĩ như vậy nên thường phóng sinh. Đời đời thọ sinh, đó cũng là một sự thực có tính cách bất biến, nên càng phải chỉ bảo khuyến khích mọi người phóng sinh. Khi thấy thế nhân tàn sát sinh vật thì phải tìm cách cứu hộ, giải thoát khổ nạn cho chúng. Rồi thời thường phải giáo hóa, giảng nói Bồ tát giới cho người để cứu hộ chúng sinh. Gặp ngày chết của cha mẹ anh em thì phải cung thỉnh pháp sư diễn giảng kinh luật của Bồ tát giới. Cái phước ấy giúp cho người chết được thấy chư Phật, hoặc sinh trong nhân loại hay trên chư thiên. Nếu không làm như vậy thì phạm tội khinh cấu.

"Không được không cứu phóng sinh" là phải cứu sinh (cứu thoát sinh vật) và phóng sinh (phóng thả sinh vật). Đời đời thọ sinh là chúng ta không phải chỉ có đời này mà đã có vô lượng đời kiếp, và đời kiếp nào cũng chịu sự sinh ra bởi cha mẹ và tứ đại. Do vậy mà sinh vật nào cũng đã là cha mẹ cũ của ta, và tứ đại nơi sinh vật nào cũng đã là thân cũ của ta. Tứ đại là 4 thể lực tạo ra cơ thể và vũ trụ vật lý, tức cứng, lỏng, nóng, động (kiên, thấp, noãn, động: cố thể, dịch thể, nhiệt lực, động lực); 4 thể lực này mới là tứ đại, còn đất nước lửa gió (địa thủy hỏa phong) chỉ là tứ đại tùy tăng: cứng nhiều hơn là đất, cho đến động nhiều hơn là gió, và mỗi thứ trong tứ đại tùy tăng ấy đều có đủ cả tứ đại.

Phật tử thì không được đem sự giận dữ trả lại sự giận dữ, không được đem sự đánh đập trả lại sự đánh đập, cũng không được giữ tâm niệm trả thù những kẻ tàn sát cha mẹ anh em bà con của mình hay những kẻ sát hại quốc chúa. Tàn sát sự sống để trả thù sự sống là điều không thuận với đạo hiếu. Không nuôi nô bộc tỳ thiếp mà đánh đập mắng chưởi, ngày ngày ba nghiệp bùng dậy, nhất là tội lỗi khẩu nghiệp lại càng vô lượng, huống chi cố làm đến bảy tội nghịch. Là Bồ tát xuất gia mà không có tâm từ bi, cố giữ ý niệm trả thù đến nỗi trong hàng bà con cũng quyết không tha, thì phạm tội khinh cấu.

Cái khác của người học đạo với người thế gian là ở chỗ trả thù hay cảm hóa. Câu chót hết, chính văn là "nhi xuất gia bồ tát vô từ tâm, báo thù, nãi chí lục thân trung cố báo giả, phạm khinh cấu tội". Chính văn này có một cách hiểu mà theo đó thì phải dịch "nếu bồ tát xuất gia mà không có từ tâm, cố ý báo thù, cho đến vì lục thân mà cố ý báo thù, thì phạm tội khinh cấu". Hiểu như vậy là cố ép chính văn cho đúng với đoạn trên đã nói không được trả thù kẻ giết cha mẹ thân nhân. Nhưng chính văn này rõ ràng muốn nói, là Bồ tát, lại là Bồ tát xuất gia, mà quyết tâm trả thù (bất cứ trả thù cho ai) đến nỗi không những đối với người ngoài mà đối với bà con cũng không tha, thì phạm giới này. Về chữ Bồ tát xuất gia, có bản chép và có người nói không có, nhưng tìm xét thì có đúng hơn (Chính 62/202). Có điều nói như vậy không có nghĩa giới này chỉ răn cấm người xuất gia, mà là có nghĩa răn cấm người xuất gia hơn.

Phật tử nếu mới xuất gia, chưa lý giải gì, mà tự thị thông minh, tự thị cao sang, tự thị tuổi tác, tự thị dòng họ, tự thị giai cấp, kiến thức to lớn, phước đức to lớn, giàu có to lớn, đủ cả thất bảo, ỷ thị những thứ ấy mà kiêu ngạo, không chịu học hỏi kinh luật với các vị pháp sư đã học hỏi trước mình. Các vị pháp sư ấy có thể có người dòng họ nhỏ, tuổi tác nhỏ, giai cấp nhỏ, nghèo nàn, thấp thỏi, các giác quan không hoàn chỉnh, nhưng thật là người có đức, lý giải thấu đáo hết thảy kinh luật. Nếu các vị Bồ tát mới học mà dòm ngó dòng họ và giai cấp, không chịu đến học hỏi đệ nhất nghĩa nơi vị pháp sư ấy, thì phạm tội khinh cấu.

Phật tử nếu, sau khi Như Lai nhập niết bàn rồi, muốn đem tâm nguyện tốt đẹp lãnh thọ Bồ tát giới mà bằng cách tự nguyện lãnh thọ giới ấy trước hình tượng Phật đà, hình tượng Bồ tát, thì phải bảy ngày sám hối trước hình tượng Phật đà, hình tượng Bồ tát, hễ thấy được tướng tốt thì thọ giới là được giới. Nếu chưa thấy được tướng tốt, thì phải hai lần hay ba lần bảy ngày, cho đến một năm, phải sám hối cho thấy được tướng tốt. Thấy được tướng tốt rồi thì có thể thọ giới trước hình tượng Phật đà, hình tượng Bồ tát. Nếu không thấy được tướng tốt, thì dẫu thọ giới trước hình tượng Phật đà, hình tượng Bồ tát, cũng không thể gọi là được giới. Nếu lãnh thọ Bồ tát giới bằng cách hiện diện đối trước vị pháp sư đã thọ giới ấy trước mình, thì không cần phải thấy được tướng tốt, tại sao, vì vị pháp sư ấy đã do các vị pháp sư trước nữa truyền giới cho nhau, và nay truyền lại cho mình, nên không bắt buộc phải thấy tướng tốt. Và thọ giới trước vị pháp sư như vậy thì được giới liền, được bởi cái tâm cùng cực cẩn trọng phát sinh trong lúc ấy. Nếu trong vòng ngàn dặm, không ai có thể làm vị pháp sư truyền thọ Bồ tát giới, thì người muốn thọ giới ấy có thể tự nguyện mà lãnh thọ trước hình tượng Phật đà, hình tượng Bồ tát, nhưng với điều kiện phải sám hối thấy được tướng tốt. Nếu là vị pháp sư mà tự thị sự lý giải của mình đối với kinh luật và giới pháp đại thừa, chỉ làm bạn với quốc vương, vương tử và bách quan, còn các vị Bồ tát mới học đến xin hỏi hoặc nghĩa ý của khế kinh, hoặc nghĩa ý của giới luật, vị pháp sư ấy vì tâm lý khinh miệt, tâm lý xấu xa, tâm lý kiêu ngạo, không nhất nhất giải đáp một cách tốt đẹp những câu của họ thưa hỏi, thì phạm tội khinh cấu.

Không truyền kinh giới là không truyền dạy và truyền thọ cho hậu học về khế kinh và giới luật, chủ yếu là Bồ tát giới Phạm võng; và như vậy là chính mình làm cho giống Phật đứt đoạn. Giới văn công kích sự xu phụ quyền quí mà khinh miệt hậu học, không chu toàn nhiệm vụ của mình. Nhiệm vụ ấy, như vừa nói, là truyền dạy và truyền thọ Bồ tát giới. Phần người thọ giới, nếu trong vòng ngàn dặm không có vị thầy xứng đáng thì có thể tự nguyện thọ Bồ tát giới trước tượng Phật và cũng có thể được giới, với điều kiện trước đó phải sám hối cho đến lúc thấy được tướng tốt mà giới 41 sẽ nói. Còn nếu thọ Bồ tát giới với thầy truyền giới thì phải là vị thầy đã do các vị thầy trước truyền lần, và nay làm cả 2 nhiệm vụ đại sư Hòa thượng và đại sư Xà lê mà truyền giới cho mình, nhưng mình chỉ được giới nếu có cái tâm cùng cực cẩn trọng trong lúc thọ giới (và tiếp sau đó trong lúc trì giới). Vị thầy tự nguyện thọ giới dĩ nhiên không được truyền giới, nhưng vị thầy do các vị thầy trước truyền lần cũng chỉ được truyền giới với điều kiện ít nhất là biết quí trọng tương lai của Phật pháp mà không xu phụ quyền quí, là lãnh thọ và truyền trao đúng với sự qui định của Bồ tát giới Phạm võng.

Kinh Anh lạc nói thọ Bồ tát giới có 3: đối trước Phật đà Bồ tát mà thọ là thượng phẩm, đối trước pháp sư thọ trước mà thọ là trung phẩm, nếu trong vòng ngàn dặm không có vị pháp sư ấy nên đối trước tượng Phật đà và Bồ tát mà thọ là hạ phẩm (Chính 24/1020). Vì sao thọ giới trước vị pháp sư hơn thọ giới trước tượng Phật thì xét thấy (a) trong hình thức, thọ giới với vị pháp sư thì có vị thầy không hiện diện là Phật, có vị thầy hiện diện là pháp sư, (b) trong sự việc, thọ giới với vị pháp sư thì trước, trong và sau khi thọ giới, vị pháp sư thường dạy bảo, khuyến khích, nhất là kiểm tra.

Phật tử nếu có chánh pháp đại thừa trong kinh luật Như Lai đã dạy, chánh pháp đủ cả chánh kiến, chánh tánh, chánh pháp thân, mà không nỗ lực học hỏi tu tập, lại bỏ chánh pháp quí báu như thất bảo ấy mà học tập sách vở phủ nhận Phật tánh của nhị thừa, ngoại đạo và thế tục, như các bộ a tỳ đàm, các luận thuyết hỗn tạp, những thi văn truyện ký, thì thế là làm mất Phật tánh, làm cản đạo nghiệp, chứ không phải thực hành Bồ tát đạo. Nếu cố ý học tập thì phạm tội khinh cấu.

Chánh pháp đại thừa trong kinh luật Như Lai đã dạy là trong kinh luật Phật dạy có kinh luật đại thừa. Các kinh luật Phật dạy khác cũng có chánh pháp đại thừa ít nhiều trong đó. Chánh pháp đại thừa là chánh kiến: kiến giải về Phật tánh, là chánh tánh: thực hành đức tánh của Phật tánh, và là chánh pháp thân: thành tựu Phật tánh (thành tựu pháp thân: thực hiện bản thể đầy đủ đức tánh). Ba điều này bao gồm tất cả nội dung về lý, hạnh và quả của đại thừa. So với sách vở của tiểu thừa, ngoại đạo, và thế tục, thì đại thừa như vậy quí như thất bảo, nhưng thông đạt đại thừa rồi, muốn biết những sách vở ấy để tiện việc hóa độ, thì lại là việc khác. Sách vở phủ nhận Phật tánh chính văn là tà kiến, chữ ấy ở đây có nghĩa là những kiến thức phủ nhận Phật tánh, không có căn bản Phật tánh ấy. Tà kiến như vậy bao gồm cả nhị thừa, ngoại đạo và thế tục. Nhưng nhị thừa ở đây, là các bộ a tỳ đàm, nói như vậy là chỉ nói thời kỳ bộ phái, không nói thời kỳ nguyên thỉ, lại càng không nói về giới luật. Do vậy mà người xuất gia thọ Bồ tát giới càng phải lãnh thọ, học hỏi và tuân giữ cho nghiêm về Tỷ kheo giới. Còn ngoại đạo ở đây là các chủ thuyết phức tạp và hỗn tạp của hết thảy học phái cùng tôn giáo khác. Thế tục là những thi văn truyện ký của thế tục, nhưng có người chú giải ký là toán học, bao gồm cả toán pháp, lý số và thiên văn, có người còn dẫn luận Du dà mà chứng minh cho chú giải ấy.

Phật tử nếu đã ở trước trong tăng phường, sau thấy các vị tỷ kheo hay tỷ kheo bồ tát, đến nơi tăng phường, đến nơi nhà cửa, thành thị hay thôn ấp của mình, đến nơi nhà của quốc vương thiết lập, đến nơi chỗ đang kiết hạ an cư, hay nơi chỗ đang thiết lập đại hội cầu phước, thì mình là chư tăng ở trước, phải đón rước, tiễn đưa, và hiến cúng ẩm thực; phòng ở, đồ nằm, giường giây hay giường cây, mọi sự đều cung cấp. Nếu không có sẵn, thì dẫu phải bán mình, bán cả con cái, cũng gắng mà cung phụng những thứ các vị ấy cần dùng. Rồi nếu có thí chủ đến thỉnh chư tăng, thì các vị khách tăng ấy cũng có đồng phần, nên vị chủ tăng phường phải y theo thứ tự mà mời các vị khách tăng ấy thọ thỉnh. Nếu chư tăng ở trước chỉ thọ thỉnh riêng, không mời các vị khách tăng, thì vị chủ tăng phường tội lỗi vô lượng, không khác gì loài vật, không phải sa môn, không phải dòng giống họ Thích. Nếu cố ý làm như vậy thì phạm tội khinh cấu.

Giới này cốt nói cho người xuất gia thọ Bồ tát giới, nhất là các vị tri sự hay trú trì mà trong giới văn gọi là vị chủ tăng xá. Nhưng trong chi tiết lại có vài chỗ nói chung hoặc nói riêng cho cả người tại gia thọ Bồ tát giới. Nhà cửa, thành thị hay thôn ấp của mình là nói chung cho cả xuất gia tại gia mà nói cho tại gia nhiều hơn. Nhà của quốc vương thiết lập là thời xưa ở Ấn, vua chúa hay làm những nhà cửa nghỉ chân cho tu sĩ, du khách. Phòng ở, đồ nằm, giường cây hay giường giây, toàn là nói về đồ nằm, nhưng sự hiến cúng thường có 4, là đồ ăn, đồ mặc, đồ nằm và dược phẩm. Bán mình, bán cả con cái, có bản chép thêm cắt thịt thân mình mà bán, nhưng nhiều bản không có, và không có thì đúng hơn. Câu này nói riêng cho người tại gia thọ Bồ tát giới, và đó là nói cái tình đãi sư tăng và đồng đạo cực kỳ chí thiết, nên nói như vậy có nghĩa giả sử nhiều hơn. Tuy nhiên, cách nói ấy cũng nên hiểu. Nói bán mình và bán con như kiểu đi ở thì xưa và nay hay có. Nói bán mình và bán con là bán sức lao động chân tay và trí thức thì ở đâu và thời nào cũng có và có dưới nhiều hình thức. Nhưng nói bán thịt mình, nếu thật giới này có nói, thì chỉ là giả sử, trừ ra bán thịt có nghĩa như bán mình. Y theo thứ tự mà mời các vị khách tăng ấy thọ thỉnh, cách thức này quan trọng, sẽ được giải thích trong giới 28 sau đây. Nếu khách tăng bị kỳ thị, không được tiếp đãi chu tất, không được lợi hòa đồng quân đúng luật, thì sự kỳ thị ấy bị Phật kết án gần như chưa từng thấy.

Đồ hiến cúng là thuộc về chư tăng mười phương, chư tăng mười phương là các vị tỷ kheo và tỷ kheo thọ Bồ tát giới trong mọi phương hướng, bất cứ ở đâu. Đồ hiến cúng, theo luật, là của chung chư tăng như vậy. Nói nôm na, theo luật, không có chùa riêng và đồ riêng của chư tăng ở trước trong mỗi chùa, mà tất cả chùa chiền, và đồ vật được hiến cúng đã lâu hay mới có, trong đó có sự trai tăng, đều là của chư tăng mười phương mà chư tăng ở trước chỉ là một bộ phận, một số đại diện. Tám ruộng phước là Phật đà, thánh giả (Bồ tát, Duyên giác, La hán), đại sư Hòa thượng (vị truyền giới), đại sư Xà lê (vị dạy cách thọ giới), chư tăng, cha, mẹ và bịnh nhân; 8 bậc và người này là những đám ruộng tốt mọc lên và nuôi lớn phước đức cho người, nên gọi là 8 ruộng phước. Đồ hiến cúng, theo luật, cũng là của chung 8 ruộng phước như vậy. Nếu không thọ thỉnh theo thứ tự như giới 28 sau đây nói, mà thọ thỉnh riêng biệt, lại sử dụng một mình, thì thế là chiếm đoạt 2 lớp: chiếm đoạt của chư tăng 10 phương và của 8 ruộng phước. Thọ thỉnh riêng biệt, nói nôm na, là nhận lời mời trai tăng riêng, nhận đồ hiến cúng riêng, chứ không lợi hòa đồng quân cho chư tăng, nhất là cho khách tăng. Thu đồ hiến cúng về nơi mình, mình chỉ dùng riêng cho mình, những chữ mình trong 2 câu này chỉ cho vị trú trì hay tri sự, lại chỉ cho chư tăng ở trước trong mỗi ngôi chùa. Nếu người thỉnh tăng mà thỉnh riêng, nếu tăng thọ thỉnh mà thọ riêng, thì không được gọi là thỉnh tăng hiến cúng và không được cái phước ấy. Hãy coi kỹ giới 28 dưới đây.

Phật tử thì dầu xuất gia thọ Bồ tát giới, dầu tại gia thọ Bồ tát giới, hay vị trí thí chủ nào, khi muốn thỉnh chư tăng để hiến cúng cầu nguyện, cũng phải đến tăng phường, hỏi vị tri sự mà bạch rằng muốn theo thứ tự thỉnh chư tăng để hiến cúng cầu nguyện. Như vậy là thỉnh được Hiền thánh tăng mười phương. Nếu thỉnh riêng biệt như thế nhân, thì thỉnh năm trăm vị tăng La hán và Bồ tát, cũng không bằng thỉnh một vị tăng phàm phu trong thứ tự của chư tăng. Thỉnh riêng là nề nếp của ngoại đạo, bảy đức Phật không có qui chế thỉnh riêng. Sự ấy không thuận với đạo hiếu. Nếu cố ý thỉnh riêng thì phạm tội khinh cấu.

Thỉnh tăng riêng biệt , nói nôm na là mời các Thầy ăn riêng, cho riêng; ý riêng thích ai thì mời thì cho người ấy. Như vậy không được gọi là thỉnh tăng và không có cái phước thỉnh tăng. Do đó, giới 27 trên đã cấm tăng thọ thỉnh riêng biệt, giới 28 này lại cấm người thỉnh tăng riêng biệt, mà thỉnh và thọ thỉnh đều phải theo thứ tự của chư tăng. Thỉnh và thọ thỉnh theo thứ tự của chư tăng là thế này. Chư tăng cùng ở 1 trú xứ, vốn phải phân thứ tự theo năm thọ Tỷ kheo giới mà giới 38 sẽ nói. Có thể phân thứ tự ấy bằng 1 bảng danh sách. Và thứ tự phân theo năm thọ giới như vậy gọi là thứ tự của chư tăng . Các vị khách tăng cũng vậy, ngay khi mới đến, sẽ ở lại mau hay lâu, hay vô hạn định, vị trú trì hay tri sự phải hỏi năm thọ Tỷ kheo giới của các vị ấy mà đưa vào thứ tự của chư tăng trong trú xứ. Rồi ai muốn thỉnh thì hãy đến trú xứ ấy mà bạch với vị trú trì hay tri sự, rằng xin thỉnh tăng theo thứ tự , lại phải bạch rõ thỉnh cúng được mấy vị. Nếu người thỉnh không biết cách thỉnh tăng theo thứ tự thì vị trú trì hay tri sự phải hỏi và phải chỉ cho họ. Đến lượt chư tăng thọ thỉnh theo thứ tự là vị trú trì hay tri sự bạch chư tăng rõ ý nguyện của người thỉnh, và chư tăng cùng thọ thỉnh theo ý nguyện ấy. Vị trú trì hay tri sự lại coi cái số mà người thỉnh có thể cúng, nếu đủ cả chư tăng thì bạch chư tăng đi dự cả, nếu không đủ thì vị trú trì hay tri sự theo thứ tự của chư tăng mà cử đi. Cử số này cho lần này rồi cử đến số khác cho lần khác, khi chư tăng ai cũng đi rồi thì bắt đầu trở lại mà cử. Như vậy, không kể thỉnh và thọ thỉnh là bao nhiêu vị, mà ý nguyện người thỉnh là thỉnh Hiền thánh tăng mười phương, còn tăng thọ thỉnh thì một hay mấy vị, và là phàm phu tăng đi nữa, cũng là thay mặt Hiền thánh tăng mười phương mà thọ thỉnh. Do đó mà người thỉnh dầu chỉ thỉnh cúng được một vị, và là một vị phàm phu tăng mà thôi, cũng vẫn gọi là thỉnh tăng, và vẫn được cái phước thỉnh tăng ấy. Nếu người thỉnh tăng cũng như tăng thọ thỉnh mà không theo sự thỉnh và thọ thỉnh thứ tự, lại thỉnh và thọ thỉnh riêng biệt, thì đó là ngoại đạo, không phải qui chế của Phật, và người thỉnh dầu thỉnh hàng trăm vị, và toàn là thánh tăng cả, cũng vẫn không được gọi là thỉnh tăng, và không có cái phước của sự thỉnh tăng. Tuy nhiên, trên đây là nói thỉnh và thọ thỉnh trong sự hiến cúng cầu nguyện, ngoài sự đó thì không phải là điều mà giới này nói đến.

Câu phải đến tăng phường, hỏi vị tri sự mà bạch rằng muốn theo thứ tự thỉnh chư tăng để hiến cúng cầu nguyện, như vậy là thỉnh được Hiền thánh tăng mười phương, có bản chép thêm mấy chữ mà theo đó thì phải chuyển văn nhiều hơn một chút mới dịch rõ được: Phải đến tăng phường, hỏi vị tri sự mà bạch rằng muốn thỉnh chư tăng để hiến cúng cầu nguyện; vị tri sự trả lời hãy thỉnh theo thứ tự. Người ấy y lời mà thỉnh theo thứ tự. Như vậy là thỉnh được Hiền thánh tăng mười phương. Cách chép này kém, nhưng rõ hơn được chút nữa cho giới này, lại làm cho giới này dạy được cả người thí chủ và vị tri sự.

Tà mạng, là sống bằng những cách sống thiếu uy nghi, thiếu tư cách, thiếu từ tâm. Người xuất gia thì "hoằng pháp thị gia vụ, lợi sinh vi sự nghiệp" nên phải sống bằng sự giúp đỡ của tín đồ, còn người tại gia thì "như lý cầu tài" kiếm của một cách hợp lý mà sống, ngoài ra đều là tà mạng cả. Tự tay làm đồ ăn, tự xay tự giã là nói sự thiếu uy nghi của vị tỷ kheo. Độc sâu cổ là bắt cả trăm thứ sâu bỏ vào 1 cái hộp cho chúng ăn nhau, con nào còn sống gọi là sâu cổ. Đem phân sâu cổ ấy tán ra mà đầu độc thì phát điên cuồng hay bị cổ trướng. Lấy phân cả trăm thứ sâu nuôi chung mà đầu độc, cũng gọi là độc sâu cổ.

Hảo thời là những thì gian quí báu, cần phải da tăng sự cẩn trọng, như những ngày lục trai hàng tháng (8, 14, 15, 23, 29 và 30) và ba tháng trường trai hàng năm (giêng, năm và chín), hay các ngày kỷ niệm Phật đà, Bồ tát. Những thì gian quí báu như vậy mà phá giới phạm trai, thì đã phạm những tội phá giới phạm trai mà còn phạm giới này nữa. Giới này răn sự xảo trá đối với Tam Bảo, răn sự nói và làm nghịch nhau, sự kinh lý cho thế nhân, và như vậy là răn tà nghiệp, răn thêm tà mạng, nhất là răn cấm đích thân phỉ báng Tam Bảo bằng những sự ấy, nên các bản chú thích đặt tên khác nhau theo những sự răn như vậy. Kinh lý cho thế nhân, ngoài sự mai mối nam nữ còn có lắm việc, như kinh tài, môi giới chính trị...

Phật tử nếu, sau khi Như lai nhập niết bàn, trong thời kỳ dữ dội, thấy ngoại đạo và những kẻ tàn ác, những kẻ đạo tặc, chiếm đoạt và đem bán hình tượng Phật đà, hình tượng Bồ tát, những hình tượng mà mình tôn thờ như cha mẹ, bán kinh bán luật, bán các vị tỷ kheo, tỷ kheo ni, bán bồ tát mới phát bồ đề tâm, cho quan lại sai sử hay cho kẻ khác làm nô bộc tỳ thiếp. Nếu là Bồ tát thì thấy những sự tình ấy phải phát sinh tâm từ bi, tìm mọi phương cách mà cứu hộ, đi khắp nơi khuyến hóa mọi người để kiếm tiền của mà chuộc hình tượng của Phật đà và Bồ tát, chuộc các vị tỷ kheo, tỷ kheo ni và bồ tát mới phát tâm, chuộc kinh chuộc luật. Nếu không chuộc như vậy thì phạm tội khinh cấu.

Giới văn này nói đã quá rõ về tình trạng đau buồn của đạo pháp, đã xảy ra và chắc chắn còn xảy ra. Bổn phận của người thọ Bồ tát giới là phải duy trì ngôi Trú trì tam bảo, nên tự mình vô lực thì phải cực lực khuyến hóa mọi người, cùng nhau cứu chuộc về cho đạo pháp những vật và những người đã bị bức đoạt một cách bất lương và bẩn thỉu. Bán các vị tỷ kheo, tỷ kheo ni và bồ tát mới phát tâm, cho quan lại sai sử hay cho kẻ khác làm nô bộc tỳ thiếp, câu này ngày xưa có thể là nghĩa đen cả, nhưng ngày nay thì sự thể biến ảo vô lường, ý nghĩa đen đúa hơn mà danh từ lại rất bóng nhoáng, và chẳng phải chỉ bán Phật tử, lại cũng chẳng phải chỉ bán cho kẻ khác làm lao công mà thôi. Hình tượng Phật đà, hình tượng Bồ tát, những hình tượng mà mình tôn thờ như cha mẹ, Vạn 60/57A giải thích là hình tượng của Phật đà, của Bồ tát và của cha mẹ, nhưng xét ra không đúng với câu kết của giới này. Tuy nhiên, nói như vậy không phải bảo Phật tử đừng quan tâm đến cha mẹ, thân nhân và ân nhân.

Bói toán, chính văn là bốc thệ (bốc: bói bằng mai rùa, thệ: bói bằng cỏ thi), nhưng ở đây tôi dùng chữ này để dịch tắt cho đủ và rõ về mọi sự bói toán. Dịch sát là móng kính (luyện thuốc bôi vào móng tay hay ngón tay cho bóng như kính, làm hiện lên điềm tốt xấu, bôi trên kính trên vách cũng vậy, nên Tàu gọi là phép bói sáng ngời), cỏ thi (như bói dịch), nhánh dương (bói bằng nhánh dương liễu), bát bồn (bát phải viết trên chữ hữu là bạn, dưới chữ mãnh là đồ sành, bát bồn là bói nước đựng trong chén bát), đầu lâu (lấy đầu lâu luyện cho linh rồi nghe mách thầm bên tai về sự tốt xấu). Trong loại bói toán này, kinh Niết bàn còn cấm coi tướng tay, chân, mặt, mắt.

Phật tử thì phải nghiêm trì giới pháp, bằng cách trong mọi cử động đi đứng nằm ngồi và ngày đêm sáu buổi đều phải đọc tụng giới pháp ấy, và giữ với lòng bền chắc như ngọc kim cương, giữ như giữ chiếc phao nổi khi bơi qua biển cả, giữ với quyết chí của vị tỷ kheo bị buộc bằng cỏ, vĩnh viễn phát sinh nơi mình đức tin cao đẹp của đại thừa, là tự biết chắc mình là Phật sẽ thành như chư Phật là Phật đã thành, tâm bồ đề không một thoáng nào rời khỏi tâm trí. Như vậy mà nếu nổi lên một ý niệm của tâm lý nhị thừa hay ngoại đạo thì phạm tội khinh cấu.

Không rời bồ đề tâm là thể hiện thường xuyên đức tin đại thừa và hành trì thường xuyên giới pháp đại thừa. Nếu tâm lý có ý niệm tự lợi hay nghi hoặc xen vào là rời bồ đề tâm, là tiểu thừa và ngoại đạo. Bằng cách mọi cử động đi đứng nằm ngồi, và ngày đêm sáu buổi, đều phải đọc tụng giới pháp, đọc tụng ở đây không phải là bố tát tụng giới, mà là nói tắt về 5 pháp hạnh đối với Bồ tát giới: thọ trì, độc tụng, chánh ức niệm, giải nghĩa thú, như thuyết hành (hoặc thọ trì, độc, tụng, giải thuyết, sao chép). Vị tỷ kheo bị buộc bằng cỏ, sự tích nằm trong Đại trang nghiêm kinh luận, nói vị tỷ kheo vì tuân lời Phật dạy không được bứt cỏ, nên bị giặc trói bằng cỏ mà vẫn cố chịu chứ không chịu làm trái lời Phật.

Phật tử thì phải thường phát khởi mọi lời nguyện, như nguyện hiếu thuận cha mẹ, đại sư, chư tăng, Tam bảo; nguyện gặp được vị pháp sư tuyệt hảo và các vị thiện tri thức đồng một sở học, để luôn luôn dạy cho mình kinh luật đại thừa và các bồ tát vị là mười phát thú, mười trưởng dưỡng, mười kim cang và mười địa, làm cho mình lý giải và thực hành chính xác; nguyện kiên trì giới pháp của Phật, dầu phải mất tánh mạng đi nữa, một thoáng cũng không để rơi mất khỏi tâm trí cái niệm kiên trì ấy. Nếu là Bồ tát mà không phát khởi mọi lời nguyện như vậy thì phạm tội khinh cấu.

Mọi lời nguyện ở đây là nguyện được hiếu thuận với cha mẹ và Tam bảo, nguyện được thầy bạn tuyệt hảo để học và hành bồ tát giới và bồ tát vị, và căn bản là nguyện được cái chí kiên trì giới pháp của Phật. Tóm tắt thì như vậy, kê ra thì có 10 lời nguyện như sau: nguyện hiếu thuận với cha mẹ, đại sư, chư tăng và Tam bảo, nguyện được thầy tuyệt hảo, nguyện được bạn đồng sở học, nguyện được chỉ dạy cho kinh luật đại thừa là Bồ tát giới Phạm võng, nguyện được hiểu thập trú, nguyện được hiểu thập hạnh, nguyện được hiểu thập hướng, nguyện được hiểu thập địa, nguyện được thực hành chính xác, nguyện kiên trì giới pháp.

Phật tử thì phát khởi mười lời nguyện rộng lớn rồi, để kiên trì giới pháp của Phật, lại có những lời thề như sau. Thà đem thân này gieo xuống hố lửa, núi dao, quyết không phá hủy giới pháp của tam thế chư Phật bằng cách làm sự bất tịnh với bất cứ nữ nhân nào. Lại thề rằng thà bị lưới sắt nóng ngàn lớp quấn lấy thân thể, quyết không đem cái thân phá giới mà mặc y phục của tín đồ hiến cúng; thề rằng thà miệng phải nuốt viên sắt nóng hay dòng lửa dữ đến cả trăm ngàn đời, quyết không đem cái miệng phá giới mà ăn thực phẩm của tín đồ hiến cúng; thề rằng thà thân này phải nằm trong lưới sắt đỏ hay trên đất sắt nóng, quyết không đem cái thân phá giới mà nằm ngồi giường ghế của tín đồ hiến cúng; thề rằng thà thân này một đời vài đời chịu hàng trăm mũi giáo đâm vào, quyết không đem cái thân phá giới mà dùng dược phẩm của tín đồ hiến cúng; thề rằng thà thân này gieo vào vạc sắt nóng đến cả trăm ngàn đời, quyết không đem cái thân phá giới mà ở phòng ốc, nhà cửa, vườn tược và đất đai của tín đồ hiến cúng. Lại thề rằng thà thân này bị chùy sắt giáng đập từ đầu đến chân nát như bụi nhỏ, quyết không đem cái thân phá giới mà nhận sự cung kính lễ bái của tín đồ. Lại thề rằng thà bị cả trăm cả ngàn khí cụ bằng sắt nóng móc mất đôi mắt đi, quyết không đem đôi mắt ấy với tâm phá giới mà nhìn vào sắc đẹp; thề rằng thà một đời hai đời bị cả trăm cả ngàn dùi sắt đâm vào hai tai, quyết không đem hai tai ấy với tâm phá giới mà nghe đến tiếng hay; thề rằng thà bị cả trăm cả ngàn dao bén cắt mất mũi đi, quyết không đem cái mũi ấy với tâm phá giới mà ngửi đến hơi thơm; thề rằng thà cái lưỡi bị cả trăm cả ngàn dao bén cắt đứt, quyết không đem cái lưỡi ấy với tâm phá giới mà nếm vào mùi ngon; thề rằng thà thân này bị chặt bị xả bởi búa sắc, quyết không đem cái thân ấy với tâm phá giới mà chạm vào chỗ ưa thích. Lại phát khởi lời thề như sau, thề làm cho hết thảy chúng sinh đều thành Phật đà. Nếu là Bồ tát mà không phát khởi những lời thề như vậy thì phạm tội khinh cấu.

Để hoàn thành 10 lời nguyện mà quan trọng là nguyện kiên trì giới pháp của Phật, phải có những lời thề như sau. Thứ nhất, thề không làm sự bất tịnh; giới này lấy nam làm điển hình mà nói đến nên đối tượng là nữ, như vậy nữ thì đối tượng là nam, và chứng tỏ sinh lý làm cho phá giới hơn cả. Thứ hai, thề nếu phá giới thì không nhận đồ mặc, đồ ăn, đồ nằm, dược phẩm và chỗ ở, chứng tỏ nhu cầu hay làm cho phá giới. Thứ ba, thề nếu phá giới thì không nhận sự tôn kính lễ bái, chứng tỏ sự không biết hổ thẹn hay làm cho phá giới. Thứ tư, thề 5 căn không tiếp xúc 5 cảnh bằng tâm phá giới, chứng tỏ giác quan hay làm cho phá giới. Thứ năm, thề làm cho chúng sinh được làm Phật cả, lời thề này là tổng quát và căn bản, chứng tỏ thệ nguyện lớn lao thì khó mà có sự phá giới. Mười lời nguyện rộng lớn, ai cũng nói là 10 lời nguyện nói trong giới nhẹ 35 ở trên, nhưng có người dẫn kinh Phát bồ đề tâm mà đưa ra pháp số khác, và không ai đồng ý (Vạn 60/96A và 231A). Dòng lửa dữ, chính văn là đại lưu mãnh hỏa, là nhỏ thì như nước đồng sôi mà rót ra, lớn thì như thác lửa tuôn ra khi hỏa diệm sơn phun lửa.

Phật tử thì thường mỗi năm phải có hai kỳ thực hành đầu đà, mùa đông mùa hạ phải tọa thiền an cư. Thực hành đầu đà thì thường dùng nhánh dương để làm tăm, đậu để rửa, ba pháp y, bình, bát, tọa cụ, tích trượng, lư hương, đãy lọc nước, khăn tay, con dao, đồ lấy lửa, nhíp, giường giây, kinh luật Bồ tát giới và tượng Phật bồ tát. Là Bồ tát thì khi thực hành đầu đà và khi đi du hóa, dầu đi lại cả trăm dặm ngàn dặm đi nữa, mười tám vật ấy vẫn thường mang theo mình. Hai kỳ đầu đà là từ rằm tháng giêng đến rằm tháng ba, từ rằm tháng tám đến rằm tháng mười, trong hai kỳ ấy, mười tám vật cũng thường mang theo mình như hai cái cánh với con chim. Bố tát tụng giới thì các vị Bồ tát mới học đã phải nửa tháng nửa tháng bố tát, tụng mười giới nặng và bốn mươi tám giới nhẹ; khi tụng thì đối trước tượng Phật Bồ tát mà tụng; một người bố tát thì một người tụng, mà hai ba cho đến hàng trăm hàng ngàn người cũng chỉ một người tụng; người tụng ngồi cao, người nghe ngồi thấp, ai cũng mang pháp y chín điều bảy điều hay năm điều. Kiết hạ an cư thì nhất nhất phải làm cho đúng phép. Khi thực hành đầu đà thì đừng đến chỗ tai nạn; chỗ nguy hiểm, chỗ quốc chúa tàn bạo, chỗ đất quá cao thấp, chỗ cây cỏ rậm rạp, chỗ cọp beo sư tử, chỗ hay bị nạn nước lửa gió, chỗ có đạo tặc, chỗ đường sá đầy rắn độc, những chỗ tai nạn như vậy đều không được đến đó. Thực hành đầu đà, cho đến kiết hạ an cư, đều không được đến ở những chỗ tai nạn như vậy. Nếu cố ý đến thì phạm tội khinh cấu.

Về đầu đà (đập rủ sự tham lam về ăn, mặc, ở) có 12 hạnh và 18 vật. Mười hai hạnh như sau, kê theo Đại bát nhã mà Vạn 60/231B và 438B trích dẫn và tôi xếp lại thứ lớp: ăn có 5 hạnh, là thường khất thực chứ không thọ thỉnh, khất thực theo thứ tự không lựa chọn giàu nghèo quen lạ hay cùng đạo khác đạo, mỗi ngày ăn 1 bữa và ngồi ăn 1 lần, ăn chừng mực là đáng ăn 3 phần mới no thì ăn 2 phần thôi, và sau đứng bóng thì nước vắt trái cây cũng không dùng; mặc có 2 hạnh, là mặc 3 pháp y thứ vải thô mà chắp vá, và chỉ mặc 3 pháp y mà thôi; ở có 5 hạnh, là ở chỗ thanh vắng mà cách làng xóm bò rống lớn mới nghe, chỗ tha ma để dễ quán bất tịnh và sự chết, chỗ dưới gốc cây chứ không che cất chòi thất, chỗ đất trống để đêm trăng thanh dễ nhập Không tam muội, và thường ngồi mà ngồi ngay thẳng chứ không nằm. Du dà luận nói sự tham lam về ăn mặc ở không thuận lợi cho phạm hạnh; như lông không đập thì không thể làm thảm, đầu đà đập rủ sự tham lam ấy để thành tựu phạm hạnh. Trí độ luận nói, Phật pháp chỉ lấy tuệ giác làm căn bản, không lấy khổ hạnh làm ưu tiên, nhưng 12 hạnh đầu đà giúp cho tuệ giác nên Phật thường ca tụng. Còn 18 vật của hạnh đầu đà thì cũng là của hạnh du hóa, và chính văn kê đã rõ. Tựu trung, bát là nói về sự ăn, 3 pháp y là nói về sự mặc, và tọa cụ là liên quan sự ở. Ngoài ra, nhánh dương để làm tăm mà xỉa răng và nhấm, nay là tăm và đồ đánh răng; đậu để rửa vốn dùng các thứ đậu và hạt, hoặc nước tro, bồ kết, bồ hòn, nay là xà phòng; tích trượng phòng rắn và thú dữ, lại để báo hiệu trong khi đi khất thực; đồ lấy lửa là dùng cây, đá, thủy tinh mà lấy lửa, nay là diêm, quẹt; giường giây là lòng giường đan mây, đan giây, là võng; nhíp để nhổ gai vì đi chân trần.

Về du hóa, càng đi xa càng phải mang theo 18 vật như đầu đà. Về an cư, nói nhất nhất phải làm cho đúng phép là đúng như trong Luật đã qui định. Về bố tát, nói ai cũng mang pháp y 9 điều 7 điều hay 5 điều là nói cho người xuất gia thọ Bồ tát giới. Nói bồ tát mới học là nói ngay các vị này đã phải tụng giới, không phải nói chỉ các vị này mới phải tụng giới còn các vị trên nữa thì khỏi. Trong sự bố tát tụng giới, điều quan trọng là phải ngồi theo thứ tự mà giới 38 sau đây sẽ nói; còn người tụng giới thì cũng theo thứ tự ấy mà chọn người có khả năng nhất trong chúng cao nhất của các chúng đồng bố tát. Không có cái phép trong chúng cao mà không có người có khả năng tụng giới đến nỗi phải chọn người trong chúng dưới; nói cách khác, bất cứ ai thọ Bồ tát giới rồi, không có cái phép không thể tụng giới ấy: đoạn 2 mục 3 của tiết 1 Phật đã qui định như vậy.

Thực hành đầu đà cho đến kiết hạ an cư đều không được đến ở những chỗ tai nạn, "cho đến" là nói lược về du hóa và bố tát. Du hóa thì cần thâm nhập mọi nơi, bố tát thì chỉ cần thì gian ngắn, nên có thể không cần tránh những chỗ tai nạn; nhưng chỉ có thể, không phải hoàn toàn không cần. Còn đầu đà và an cư thì phải tránh. Trong những chỗ tai nạn phải tránh, chỗ nguy hiểm, chính văn là ác quốc giới: nước dữ, có bản chép quốc nạn: tai nạn cả nước, như vậy cũng có nghĩa là chỗ đang bị tai nạn như chiến tranh, khủng hoảng..., nhưng Vạn 60/440A nói ác quốc giới là chỗ mà người và cảnh đều không hiền, vậy thì chỗ nguy hiểm còn là nơi nhân tâm hung dữ. Nghĩa này đủ và quan trọng hơn. Sự cấm mạo hiểm tai nạn của giới này cho thấy đối với thân người, Phật pháp khinh là khinh như thế nào mà quí là quí như thế nào.

Sau hết, bố tát thì các vị Bồ tát mới học đã phải nửa tháng nửa tháng thường bố tát, tụng 10 giới nặng và 48 giới nhẹ; khi tụng thì đối trước tượng Phật Bồ tát mà tụng; một người bố tát thì một người tụng..., có bản chép gọn hơn, theo đó thì phải dịch: ngày bố tát, khi các vị Bồ tát mới học nửa tháng nửa tháng bố tát tụng 10 giới nặng và 48 giới nhẹ, thì đối trước Phật Bồ tát, 1 người bố tát 1 người tụng... Những chỗ tai nạn như vậy không được đến đó. Thực hành đầu đà cho đến kiết hạ an cư đều không được đến ở những chỗ tai nạn như vậy. Nếu cố ý đến thì phạm tội khinh cấu, có bản chép hơi khác, theo đó thì phải dịch: những chỗ tai nạn như vậy đều không được đến đó. Vì đó là những chỗ tai nạn cho hạnh đầu đà. Kiết hạ an cư mà những chỗ tai nạn ấy cũng không được đến, huống chi thực hành đầu đà. Thấy chỗ tai nạn mà có ý đến thì phạm tội khinh cấu.

Phật tử thì sự ngồi phải có thứ tự đúng như chánh pháp, nghĩa là ai thọ giới trước thì ngồi trước, ai thọ giới sau thì ngồi sau. Không kể già trẻ, tỷ kheo tỷ kheo ni, quí nhân quốc vương vương tử, cho đến hoàng môn nô bộc tỳ thiếp, tất cả đều nên ai thọ giới trước thì ngồi trước, ai thọ giới sau thì tuần tự mà ngồi. Đừng như ngoại đạo ngu si, già cũng như trẻ không trước không sau, ngồi hỗn tạp như binh nô. Trong chánh pháp của Như Lai, người trước ngồi trước, người sau ngồi sau. Nếu là Bồ tát mà ai nấy không ngồi theo thứ tự đúng như chánh pháp, thì phạm tội khinh cấu.

Không phải chỉ một sự ngồi, mà mọi sự cư xử, bình thường cũng như nghi lễ, đều phải căn cứ thứ tự. Thứ tự ấy có 2, tóm tắt theo Vạn 60/373B-376B, như sau: Một là thứ tự giữa các chúng. Các chúng có 9, chia ra 2 bộ. Khi 2 bộ ngồi riêng, thì bên tăng bộ thứ tự như sau: tỷ kheo đứng đầu, kế đến sa di, đến cận trú nam, đến cận sự nam; bên ni bộ thứ tự như sau: tỷ kheo ni đứng đầu, kế đến thức xoa, đến sa di ni, đến cận trú nữ, đến cận sự nữ. Khi 2 bộ ngồi chung thì thứ tự như sau: hết tỷ kheo đến tỷ kheo ni, hết tỷ kheo ni đến thức xoa, hết thức xoa đến sa di, hết sa di đến sa di ni, hết sa di ni đến cận trú nam, hết cận trú nam đến cận trú nữ, hết cận trú nữ đến cận sự nam, hết cận sự nam đến cận sự nữ. Hai là thứ tự trong các chúng. Thứ tự này cũng có 2. Thứ nhất, 2 chúng tỷ kheo và tỷ kheo ni phải lấy tuổi tỷ kheo giới làm thứ tự, vì giới ấy là bản thể của Tăng bảo. Thọ bồ tát giới trước tỷ kheo giới mấy năm cũng không kể, vì giới ấy không biến thành tỷ kheo giới; nhưng thọ bồ tát giới sau tỷ kheo giới thì tỷ kheo giới biến thành bồ tát giới, nên tuổi bồ tát giới bấy giờ được kể theo tuổi tỷ kheo giới. Thứ 2, 7 chúng còn lại thì y theo tuổi bồ tát giới mà làm thứ tự (khi tụng Bồ tát giới).

Riêng thứ tự lấy theo tuổi tỷ kheo giới thì gọi là "thứ tự của chư tăng" mà các giới nhẹ 26, 27 và 28 đã nói. Thứ tự như trên đây là ý niệm bình đẳng có lý: ý niệm bình đẳng theo tư cách giới pháp. Nếu thứ tự kể theo giai cấp và tuổi tác, nếu bình đẳng một cách hỗn tạp, thì đó là binh nô: chỉ lấy sức mạnh mà giành phần. Nếu là bồ tát mà ai nấy không ngồi theo thứ tự đúng như chánh pháp, có bản chép gọn hơn, theo đó thì chỉ dịch: Nếu là Bồ tát mà không ngồi theo thứ tự...

Phật tử thì thường khuyến hóa mọi người kiến thiết tăng phường, tạo lập núi rừng, ruộng vườn, xây dựng tháp Phật, thiết lập những chỗ để mùa đông mùa hạ tọa thiền an cư, nói tóm, tất cả những cơ sở hành đạo đều nên kiến thiết. Là Bồ tát thì lại phải diễn giảng cho mọi người về kinh luật đại thừa. Nhưng lúc tật bịnh, quốc nạn, giặc giã, những ngày mạng vong của cha mẹ, anh em, của đại sư hoà thượng và đại sư xà lê thì từ ngày ấy cho đến ngày tam thất và chung thất, cũng nên trì tụng và diễn giảng kinh luật đại thừa. Những lúc làm chay cầu phước, đi lại làm ăn mà có thể bị lửa dữ thiêu đốt, nước lớn trôi chìm, gió bão thổi bạt thuyền bè nguy khốn trong sông to biển cả đầy nạn la sát, thì trước đó cũng nên đọc tụng giảng nói kinh luật đại thừa. Cho đến hết thảy khổ báo là ba ác, bảy nghịch, tám nạn, gông cùm, xiềng xích, trói buộc, đa dâm, đa sân, đa si, đa bịnh, đều nên giảng nói kinh luật đại thừa. Nếu vị Bồ tát mới học không làm như vậy thì phạm tội khinh cấu.

Thường khuyến hóa mọi người kiến thiết, nếu là tại gia thọ Bồ tát giới thì phải thêm: thường tự mình và khuyến hóa... Ngoài việc tạo lập các cơ sở hành đạo, giới pháp này đặc biệt khuyến khích tụng và giảng Bồ tát giới Phạm võng trong mọi trường hợp cầu an, cầu siêu, cầu nguyện, cầu diệt khổ nhân, cầu trừ khổ báo. Như vậy Bồ tát giới Phạm võng có thể bao gồm hết thảy công năng các kinh Dược Sư, Phổ Môn, Di Đà, Bát Nhã. Tạo lập núi rừng, là tạo lập những khu vườn lớn, cây có nước có, có đủ tăng xá. Từ ngày mạng vong cho đến ngày tam thất và chung thất, nói như vậy không phải các ngày và các tuần khác không cần cầu siêu, mà chỉ nói quan trọng nhất là ngày mới chết, ngày tam thất và ngày chung thất, chứ không phải chỉ ngày chung thất mới quan trọng như ta thường làm. Gió bão, chính văn là hắc phong (gió đen), là cuồng phong vùng tâm bão, vùng gió mưa mây nước tạo thành bầu trời đen tối. Khổ báo 3 ác là 3 đường dữ địa ngục, ngạ quỉ, súc sinh; nhưng có người thấy có bản chép 3 báo nên giải thích là khổ báo chịu trong đời này (hiện báo) đời sau (sinh báo) hay những đời sau nữa (hậu báo). Khổ báo 7 nghịch là vô gián ngục.